مریم سالاری
خبرنگار دیپلماسی
نزدیک شدن به نوامبر، زمان انتخابات ریاست جمهوری امریکا و سلسله بحران‌های داخلی این کشور که به نظر می‌رسد دولت دونالد ترامپ را به یک چالش اساسی کشیده است، امید اروپا را برای کنار رفتن رئیس جمهوری جنجالی کاخ سفید دوچندان کرده است. به نظر می‌رسد شرکای اروپایی برجام پیگیری همه اقدامات پیرامون این توافق را که حفظ آن اهمیتی حیاتی برای آنها دارد، به بعد از نوامبر موکول کرده‌اند. علی ماجدی، سفیر پیشین ایران در آلمان در گفت‌وگو با «ایران»، از ابعاد و پیامدهای این انتخابات و وجوه رابطه پیچیده اروپا و امریکا سخن گفته است.
اروپا و امریکا در سال‌های گذشته و پس از روی کار آمدن دونالد ترامپ دوران پرفراز و نشیبی را در رابطه دوجانبه پشت سر گذاشته‌اند. تصمیمات یکجانبه ترامپ در صحنه سیاست خارجی که یکی از جنجالی‌ترین آنها خروج از برجام بود، اروپا را بیش از همیشه در مسیر همپیمانی با امریکا دچار تزلزل کرد. آیا موضوع برجام در نهایت می‌تواند راه اروپا را از امریکا جدا کند؟ بویژه که اروپایی‌ها در مهرماه در آزمون اجرای یکی از تعهدات خود یعنی لغو تحریم‌های تسلیحاتی ایران قرار می‌گیرند و این در حالی است که امریکا از همه امکانات موجود برای ممانعت از این اقدام استفاده می‌کند.
رابطه اروپا و امریکا ابعاد گسترده‌ای در زمینه‌های سیاسی، اقتصادی و امنیتی دارد؛ به عبارت دیگر روابط دو سوی آتلانتیک یعنی ایالات متحده و اتحادیه اروپا روابطی راهبردی است؛ اما اکنون اختلافاتی پیرامون موضوعاتی به وجود آمده که ترامپ درباره آنها به طور یکجانبه عمل کرده است. اروپا و امریکا از منظر امنیتی بر سر تداوم حمایت امریکا از ناتو دچار اختلاف شده‌اند. ناتو یک سازمان بین‌المللی است که کارکرد اصلی آن حفاظت از امنیت اروپاست و طبیعتاً امریکا خیلی نگران نیست که این سازمان تضعیف شود. به همین دلیل اروپا در تلاش است در آینده دارای یک نیروی نظامی قوی باشد اما تا زمان اجرای این هدف که ممکن است دست‌کم دو الی سه دهه طول بکشد، وجوه رابطه عمیق نظامی و امنیتی اروپا و امریکا باقی می‌ماند.
همچنین از منظر سیاسی اروپا و امریکا در بلوک غرب هستند و رابطه میان آنها عمیق و گسترده است. گرچه اگر به تاریخ نگاه کنیم، در برخی از دوره‌ها برخی از رؤسای جمهوری مانند ژانرال دوگل، رئیس جمهوری اسبق فرانسه سردمدار اقداماتی بود که اروپا بتواند خودش حرف‌هایی برای گفتن داشته باشد و با سیاست‌های امریکایی همراهی نکند ولی در مجموع سیاست حاکم، همراهی اروپا با امریکا بوده و این سیاست بیشتر از سوی این کشور دیکته شده و بقیه پیروی کرده‌اند. اما این رابطه در دوره ترامپ دچار آسیب واقعی شده است. یعنی در واقع اروپا به نحوی برتری امریکا را در روابط خود پذیرفته است.
مهم‌ترین وجه رابطه اروپا و امریکا، مناسبات اقتصادی دوطرف است که بسیار درهم تنیده است و با توجه به اینکه در بخش پولی و مالی عملاً یورو به عنوان یک ارز بین‌الملل شناخته شده اما کاملاً تحت سلطه دلار قرار دارد به طوری که بیش از 80 درصد از نقل و انتقالات پولی توسط دلار انجام می‌شود. این قضیه در برجام خیلی مشخص شد. به طوری که حتی وزیر دارایی فرانسه گفت ما باید به این نتیجه برسیم یورو نمی‌تواند نقشی را که باید و شاید در صحنه بین‌المللی پولی و مالی ایجاد کند. بنابراین ابعاد رابطه اروپا و امریکا چنان گسترده است که نمی‌توان براحتی پذیرفت اختلافات جدی دو طرف درباره برجام بتواند باعث شکاف عمیق میان طرفین شود.
اما اروپا در موضوع برجام خیلی جدی تلاش کرد اقدامات مقابله‌ای خود را به اجرا درآورد و به نظر می‌رسد تا پای رویارویی جدی هم پیش رفت.
اتحادیه اروپا مبتکر برجام بوده است؛ یعنی درست است که ما بیشترین اختلاف را با امریکا داشتیم و داریم اما در برجام آنچه برجسته بود نقش اتحادیه اروپا بود. این اتحادیه متشکل از 27 کشور است و اشتراکاتی دارد و یکی از موفقیت‌های سیاست خارجی آن قطعاً برجام بوده است. این در حالی بوده که وقتی در سال 2003 مذاکرات ایران با EU3 شروع شد و به نتیجه مطلوب نرسید، حضور امریکا عملاً ورق را برگرداند و مذاکره با ایران را به سرانجام رساند.
با این وجود، اروپا برجام را یک دستاورد امنیتی و سیاسی برای خود می‌داند اما به دلایلی که اشاره کردم یعنی رابطه پیچیده سیاسی و اقتصادی که با امریکا دارد، خودش عملاً به این نتیجه رسید که به طور مستقل امکان حفظ برجام را ندارد. به همین دلیل بعد از یک سری تلاش‌های نه چندان نتیجه‌بخش، می‌خواهد از طریق برجام بین امریکا و ایران تعادل ایجاد کند. ایجاد این تعادل تاکنون از منظر سیاسی موفقیت‌آمیز بوده است؛ یعنی اروپا با مواضع صریح سیاسی حمایت خود را از ایران در موضوع برجام نشان داده اما از نظر اقتصادی موفق نبوده است. اروپا ابتدا ساز و کار «اینستکس» را پیگیری کرد و می‌خواست با ایران کار کند اما چون اغلب شرکت‌های اروپایی خصوصی هستند و از دستورات دولت‌های خود تبعیتی ندارند، نتوانستند سیاست‌های متوازن و یکدستی را درباره ایران در پیش گیرند؛ به عنوان مثال زمانی که یکی از شرکت‌های آلمانی می‌خواست با ایران کار کند، وزیر دارایی وقت خانم مرکل خطاب به این شرکت گفت حالا که می‌خواهید با ایران کار کنید اگر فردا امریکا شرکت شما را تحریم کرد از دولت آلمان انتظار کمک نداشته باشید.
به نظر می‌رسد در شرایط کنونی که کمتر از پنج ماه دیگر تا انتخابات ریاست جمهوری امریکا باقی مانده است، اروپا پیرامون برجام به نوعی سکوت کرده است و همه چیز را به بعد از انتخابات موکول کرده است. ارزیابی شما چیست؟ آیا اروپا منتظر است ببیند که ایران نیز تا کجا حاضر است پیش برود؟
اروپا کاملاً به هر دو طرف یعنی ایران و امریکا نگاه می‌کند. بالاخره تنها مسأله پیش روی اروپا جمهوریخواهان نیستند بلکه مسأله آنها بویژه ترامپ است؛ زیرا او در دولت خود خارج از نرم‌های جمهوریخواهان رفتار کرده است. لذا اروپا سعی می‌کند برجام را گرچه خیلی ضعیف شده و عملاً فاقد کارایی مورد نظر برای احقاق حق ایران، حفظ کند. یعنی سعی می‌کند چهره و اصل برجام باقی بماند گرچه می‌داند ایران حق دارد اما اروپا قدرت این را ندارد امریکا را به چالش بکشاند، بنابراین می‌کوشد تا انتخابات صبر کند و اگر احیاناً دموکرات‌ها ببرند، روند را طور دیگری پیش ببرد.
پیش‌تر دولت اوباما، رئیس جمهوری سابق امریکا تلاش می‌کرد با کمک اروپایی‌ها مدیریت جهانی داشته باشد و دنبال جمع کردن شریک بود و اروپایی‌ها از این نظر شریک خوبی بودند اما ترامپ این رابطه را خدشه‌دار کرده است لذا اگر دموکرات‌ها در انتخابات پیش رو ببرند احتمالاً می‌خواهند رابطه با اروپا را احیا کنند. بنابراین اروپایی‌ها کج‌دار و مریز با امریکا و ایران پیش می‌روند تا نتیجه انتخابات امریکا مشخص شود و صبوری پیشه می‌کنند تا این مدت بگذرد و بعد بتوانند تصمیم‌گیری کنند.
ایران هم به هر حال کمابیش همین سیاست را در پیش گرفته است. ما دیگر بعد از مهرماه از نظر فروش تسلیحات کاملاً آزاد هستیم و در عین حال داریم سیاستی را ادامه می‌دهیم تا برجام را نگه داریم و در این مسیر اگرچه اروپا را به طور کامل در کنار خود نداریم اما روسیه و چین نشان داده‌اند که تاکنون و برخلاف دوره پیش از دستیابی به برجام کاملاً در کنار ایران قرار گرفته‌اند و می‌توان روی حمایت آنها حساب ویژه باز کرد. به همین دلیل ما نمی‌توانیم بگوییم برجام مرده است، برجام یک نیمه جانی است که می‌توان دوباره آن را احیا کرد.
با وجود این شرایط، تلاش امریکا برای ممانعت از لغو تحریم‌های تسلیحاتی می‌تواند به چالشی جدی برای حفظ برجام تبدیل شود؟ اروپایی‌ها خیلی در این رابطه شفاف موضعگیری نکرده‌اند.
ایران تا اینجای کار همراهی جدی روسیه و چین را با خود به همراه داشته و طبیعتاً موضعگیری  مسکو و پکن در مخالفت با اقدام امریکا را از همین الان می‌توان به نوعی وتوی این دو کشور بر هرگونه قطعنامه احتمالی در شورای امنیت در نظر گرفت. اما اروپایی‌ها در این رابطه به نوعی محتاط‌‌ تر عمل کرده‌اند. آنها نمی‌خواهند از حالا هزینه سیاسی مخالفت با تصمیم ترامپ را بپردازند؛ یعنی وقتی موضوعی را می‌توانند سر وقت خود جواب دهند و عملاً تصمیم امریکا را بی‌اثر کنند، دلیلی ندارد که از حالا فضا را متشنج کنند. در عالم سیاست ممکن است شما حرفی را در زمان خود بزنید و اگر زودتر آن حرف را مطرح کنید، رابطه را دچار تنش زودتر می‌کنید. به نظر من اروپایی‌ها موقع طرح رسمی موضوع تحریم تسلیحاتی ایران در شورای امنیت در مخالفت با امریکا موضعگیری خواهند کرد و با رأی خود حرف می‌زنند.
چنانچه اروپا در آینده‌ای نزدیک در موضوع برجام با دولت ترامپ همراستا شود، تهدید ایران به خروج از «ا‌ن‌پی‌تی» می‌تواند عامل بازدارنده‌ای برای کشورهای منظومه غرب باشد؟
 ما باید بازی خود را کنیم، اگر قرار باشد ما هم منافعی به دست نیاوریم باید ابزارهای خود را داشته باشیم که در صحنه بین‌الملل بازی کنیم؛ یعنی وقتی زمانی ضرورت پیدا کند باید از این ابزارها استفاده کرد و با توجه به اقداماتی که ایران در متوقف کردن بخشی از تعهدات برجامی خود انجام داد، ثابت شده که آماده است تا در صورت عدم تحقق همه منافع خود در قالب این توافق تا پای خروج از «ا‌ن‌پی‌تی» هم برود. البته برای مشخص شدن این چشم‌انداز کمی دیگر باید منتظر انتخابات امریکا باقی ماند.

نماینده دستگاه قضایی و شورای نگهبان
در ترکیب هیأت نظارت بر نمایندگان

   خبر اول اینکه، نماینده مردم نجف‌آباد در مجلس از طرح جدید وکلای‌ ملت برای اصلاح قانون هیأت نظارت بر رفتار نمایندگان خبر داد. ابوالفضل ابوترابی نماینده نجف‌آباد در مجلس از تهیه طرحی برای اصلاح هیأت نظارت بر رفتار نمایندگان خبر داد که نمایندگانی خارج از مجلس هم قرار است به ترکیب آن اضافه شوند. به‌ گزارش تسنیم، ترکیب این هیأت از رئیس کمیسیون حقوقی و قضایی به‌عنوان رئیس، دو نفر از نمایندگان به انتخاب مجلس، یک نفر از قضات دیوان عالی کشور با پیشنهاد رئیس قوه قضائیه و به انتخاب مجلس و یک نفر از حقوقدانان شورای نگهبان به معرفی دبیر شورای نگهبان و انتخاب مجلس است.به گفته ابوترابی، اگر نماینده‌ای به این هیأت معرفی شود، پس از بررسی و ابلاغ محکومیت در هیأت و رسیدگی به اعتراض وی، نمایندگان در جلسه علنی درباره ادامه فعالیت نماینده متخلف تصمیم‌گیری می‌کنند.

استقبال کانادا از پیشنهاد ایران درباره جعبه سیاه

  خبر دیگر اینکه، کانادا ضمن موافقت با وعده ایران برای انتقال جعبه‌های سیاه هواپیمای سانحه دیده خط هوایی اوکراینی به فرانسه برای رمزگشایی، آن را یک ایده خوب دانسته است. به گزارش ایرنا، پیش تر، برخی رسانه‌های خارجی به نقل از فرهاد پرورش نماینده ایران در سازمان بین‌المللی هوانوردی غیرنظامی (ایکائو) اعلام کرده بودند که ایران از آژانس حوادث هوایی فرانسه خواسته جعبه‌های سیاه هواپیمای سانحه‌دیده اوکراین را بازخوانی کند.به گزارش تارنمای روزنامه کانادایی نشنال پست، مارک گارنو وزیر امور حمل‌ونقل کانادا گفت که کشورش خواهان انتقال جعبه‌های سیاه هواپیمای اوکراینی به جای اوکراین به فرانسه در سریع‌ترین زمان ممکن است. این مقام کانادایی خاطرنشان کرد که این کشور با پیشنهاد انتقال جعبه‌های سیاه هواپیمای اوکراین به فرانسه به‌ جای اوکراین موافق است. اظهارات این مقام کانادایی در حالی مطرح شده که محسن بهاروند و مارتا مورگان معاونان وزارت خارجه ایران و کانادا در گفت‌و‌گویی بر نهایی شدن پرونده هواپیمای اوکراینی تأکید کردند.

نام فرودگاه مهرآباد تغییر نمی‌کند

  شنیدیم که،  عضو هیأت رئیسه مجلس دریافت طرح‌هایی با عنوان ازدواج اجباری و تغییر نام فرودگاه مهرآباد را تکذیب کرد.احمد امیرآبادی نماینده قم در توئیتی نوشت: این روزها برخی‌ها طرح‌هایی را منتشر می‌کنند با هدف تخریب مجلسی که مردم به آن امیدوارند. مسئول طرح‌ها در هیأت رئیسه بنده هستم طرح‌هایی مثل ازدواج اجباری و تغییر نام فرودگاه مهرآباد تحویل نشده است.ضمن اینکه مسئول نام‌گذاری فرودگاه‌ها وزارت راه و شهرسازی است.

تکذیب حضور عناصر پ‌ک‌ک در خاک ایران

  دست آخر اینکه، فرمانده نیروی زمینی سپاه با رد ادعای یک مقام ترکیه‌ای مبنی بر حضور عناصر پ‌ک‌ک در خاک جمهوری اسلامی ایران گفت: سپاه با اقتدار، عزت و اشراف دقیق و همه‌جانبه، امنیت و تسلط لازم را در مرزها ایجاد کرده است. به گزارش سپاه نیوز، سردار محمد پاکپور افزود: انتظار می‌رود مقامات کشور دوست و همسایه ترکیه، قبل ازهرگونه اظهار نظر رسانه‌ای پیرامون رخدادهای مرزی، پس از حصول اطمینان از صحت واقعه، از کانال‌های رسمی با جمهوری اسلامی ایران ارتباط برقرار کرده و برابر سازو کارهای پیش‌بینی شده اینگونه مسائل را دنبال نمایند.

روز جمعه رویترز مدعی شد به بخش‌هایی از گزارش دبیر کل سازمان ملل دست یافته که نشان می‌دهد موشک‌های شلیک شده به اهدافی در عربستان سعودی منبع ایرانی داشته است. در واکنش به این موضوع وزارت امورخارجه ایران در بیانیه‌ای اعلام کرد که جمهوری اسلامی ایران ضمن رد ادعاهای دبیرخانه سازمان ملل متحد که به نظر می‌رسد تحت فشارهای سیاسی رژیم‌های امریکا و عربستان صورت گرفته، مراتب نگرانی عمیق خود را در قبال استفاده ابزاری از دبیرخانه سازمان ملل متحد برای اهداف سیاسی ابراز می‌دارد.
به گزارش ایرنا، در حالی که این دبیرخانه بر اساس تفسیر غیرمعمول از قطعنامه ۲۲۳۱ تاکنون از گزارش موارد متعدد نقض برجام توسط امریکا و کشورهای اروپایی خودداری کرده و حتی با خروج امریکا از برجام که نقض آشکار قطعنامه ۲۲۳۱ است در نهایتِ تسامح و ابهام برخورد کرده است؛ اما در موضوعی که دبیرخانه طبق ترتیبات مرتبط با اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ اساساً اختیاری در آن ندارد ورود کرده و اقدام به تهیه گزارش به اصطلاح تخصصی می‌کند. جالب‌تر آنکه گزارش دبیرخانه همزمان با اقدام امریکا در ارائه پیش‌نویس قطعنامه خطرناکی برای تمدید غیرقانونی محدودیت‌های تسلیحاتی علیه ایران منتشر می‌شود و مفاد آن دو هفته قبل از انتشار توسط امریکا مورد استناد قرار گرفته و این شائبه را تقویت می‌کند که این گزارش به سفارش امریکا و برای بهره‌برداری توسط آن کشور در شورای امنیت علیه ایران تهیه شده است.
به نوشته وزارت خارجه، تهیه گزارش با انگیزه‌های سیاسی، تغییردهنده حقایق نبوده و بر همگان روشن است که وضعیت امروز منطقه نتیجه مستقیم سیاست‌های غلط امریکا و رژیم کودک‌کش عربستان است. چگونه است که هیچ توجهی به فروش سلاح‌های مرگبار به عربستان که استفاده از آنها علیه مردم بی‌دفاع یمن بر همگان چون روز روشن است، نمی‌شود اما تیم‌های تحقیقاتی برای جست‌و‌جو در زباله‌های عربستان اعزام می‌شوند تا مگر مدرکی برای ادعاهای بی‌پایه امریکا ساخته شود؟ بی‌تردید، چنین گزارش‌هایی نه تنها به صلح و امنیت در منطقه و اجرای قطعنامه‌های شورای امنیت کمکی نخواهد کرد، بلکه اعتبار و آبروی سازمان ملل متحد را نیز یکسره نابود می‌کند.
جمهوری اسلامی ایران قویاً به دبیرخانه سازمان ملل متحد توصیه می‌کند در سناریوی از پیش طراحی شده امریکا برای جلوگیری از لغو محدودیت‌های تسلیحاتی ایران حرکت نکرده و با تهیه گزارش‌هایی که هیچ محمل قانونی ندارند به این روند خطرناک کمک نکند.
امریکا روی صندلی راننده
نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در سازمان‌ملل متحد هم در بیانیه‌ای اعتبار موارد مندرج در گزارش دبیرکل این سازمان را درباره منشأ سلاح‌های به‌کارگرفته شده در حملات علیه سعودی‌ها را زیر سؤال برد و گفت تسلیحات مرگبار امریکا باعث کشتار مردم بی‌گناه منطقه شده است. دراین بیانیه با بیان اینکه، دبیرخانه سازمان ملل فاقد ظرفیت، تخصص و دانش لازم برای انجام چنین تحقیق پیچیده و حساس است، آمده: برخی از اسلحه‌های توقیفی که مورد بررسی قرار گرفته‌اند، تأیید نشده است که ساخت ایران باشد. این گزارش یافته‌های خود را دقیقاً بر مبنای توقیف اسلحه توسط ایالات متحده و همچنین حملات به عربستان سعودی، با تکیه بر ادعاهای ایالات متحده، پایه‌گذاری کرده است. در حقیقت، ایالات متحده در صندلی راننده نشسته است تا به اصطلاح «ارزیابی» مربوط به ارتباط ایران با حملات را شکل دهد. دراین بیانیه افزوده شده: در حالی که «منشأ ایرانی» اسلحه‌های ذکر شده در این گزارش یک سفسطه است، منشأ تسلیحات پیشرفته که توسط ایالات متحده امریکا به منطقه ما ریخته می‌شود و متحدان آن، کشتار و آزار مردم بی‌گناه کاملاً مشهود است.

خبر

احضار سفیر افغانستان در تهران به وزارت خارجه

سفیر افغانستان در تهران صبح دیروز برای پاره‌ای توضیحات در وزارت امور خارجه حاضر شد.
به‌گزارش ایسنا، اداره کل اطلاع‌رسانی و امور سخنگویی وزارت امور خارجه اعلام کرد: در پی تحرکات عده‌ای معدود از جریانات خاص سیاسی که دارای سابقه ضدیت با جمهوری اسلامی ایران و حسن همجواری میان دو کشور ایران و افغانستان می‌باشند و اخیراً به بهانه فوت چند نفر از اتباع آن کشور که قصد ورود غیر قانونی به ایران را داشته یا به‌صورت قاچاقی و غیرقانونی وارد ایران شده بودند، مرتکب برخی اقدامات اهانت‌آمیز و تعرض به سفارت جمهوری اسلامی ایران و سایر نمایندگی‌های کشورمان در افغانستان شده بودند، صبح شنبه سفیر افغانستان در تهران برای پاره‌ای توضیحات در وزارت امور خارجه حاضر شد.در جریان این دیدار مدیر کل آسیای غربی وزارت امور خارجه مراتب نگرانی از تأثیر اقدامات غلط این گروه قلیل بر روابط همسایگی دو کشور را ابراز کرد.