محسن بوالحسنی
خبرنگار
اداره کل هنرهای نمایشی در اطلاعیه‌ای از عدم برگزاری جشنواره‌های تئاتر کودک و خیابانی به‌شکل سال‌های گذشته خبر داد و دلیل آن را اوج شیوع کرونا در فصل‌ پاییز عنوان کرد. قادر آشنا، مدیرکل هنرهای نمایشی در گفت‌وگو با «ایران» در تشریح این خبر می‌گوید: «مسأله و بحث اصلی مربوط به وجود ویروس کرونا در کشور است و همان‌طور که در بیانیه آورده‌ایم در وهله اول باید مراقب سلامت مردم باشیم. برگزاری این جشنواره در حال حاضر مشکلات بسیاری خواهد داشت که می‌توان یکی از آنها را مشکل رفت و آمد گروه‌های بین‌المللی دانست که به‌دلیل اختلال در پروازهای خارجی حضورشان تقریباً منتفی خواهد بود. از طرفی هر دو شهر همدان و مریوان که میزبان گذشته این رویداد بوده‌اند به‌لحاظ فصلی در آن تاریخ سرد خواهند بود و ستاد ملی مبارزه با کرونا و دوستان کارشناس هم هشدار داده‌اند که پاییز، این بیماری دوباره در شرایط اوج خود قرار می‌گیرد و با این تفاسیر اگر هم بخواهیم جشنواره را برگزار کنیم هم مطمئناً نمی‌تواند جشنواره خوب و استانداردی باشد. پس ضمن همفکری با مدیران‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی و دیگر نهادهای مؤثر در این ۲ استان، تصمیم گرفتیم جشنواره‌های کودک و نوجوان همدان و تئاتر خیابانی مریوان امسال به نحوی که در دوره‌های پیشین برگزار می‌شد برگزار نشود. آشنا در پاسخ به این سؤال که آیا کمبود بودجه و مسائلی از این دست هم روی این تصمیم تأثیر داشته یا خیر می‌گوید: «نه مسأله اصلی همین‌هاست که گفته شد و البته ما قرار است با همین شکل همفکری‌ها و مشورت‌ها جایگزین‌هایی متناسب با هر استان در نظر بگیریم تا به‌نحوی خلأ این جشنواره امسال حس نشود و آن را در قالب برنامه‌ها و رویدادهای فرهنگی دیگر ببینیم.»
مدیرکل هنرهای نمایشی درباره تصمیم نهایی مبنی بر ادغام برخی جشنواره‌ها مثل جشنواره مبارک در جشنواره‌هایی که به گفته او ماهیت و نزدیکی فراوانی دارند گفت: «در همه جای دنیا این اتفاق می‌افتد و رویدادهایی که تقریباً به موازات یکدیگر حرکت می‌کنند را با هم ادغام می‌کنند تا از هدر رفت سرمایه مادی و معنوی جلوگیری کنند و در مقابل، وسواس بیشتری نسبت به محصول این ادغام داشته و به‌لحاظ کیفی بتوان آن را ارتقا داد. ما امیدواریم همکاران و هنرمندان این حوزه با همکاری و کمک خود باعث شوند در آینده جشنواره‌هایی با کیفیت‌های بالاتر داشته باشیم و این کیفیت بی‌شک مهم‌تر از بحث کمی خواهد بود.»‌

‌‌وصال روحانی
خبرنگار
کرونا طبعاً تأثیر منفی شگرفی بر صنعت سینمای جهان گذاشته است. در ماه‌های اخیر سالن‌های سینمایی متعددی در سطح دنیا بسته و راکد مانده‌اند، جشنواره‌های سینمایی پرتعدادی به تأخیر افتاده یا به‌کلی لغو شده‌اند و تاریخ اکران فیلم‌ها ماه‌ها به تأخیر افتاده تا در فرصتی بهتر و با امکان فروش بیشتر عرضه شوند ولی هنر هفتم تحت هر شرایطی برای زنده و پویا ماندن تلاش کرده است.
چین‌ که کرونا ابتدا دراین‌ کشور و در ایالت ووهان چهره‌ نشان داد تا پایان ماه مارس 2020 ضرری 2 میلیارد دلاری را براثر تعطیلی تماشاخانه‌های این کشور گزارش کرد و در دو ماه و نیم بعدی چهار میلیارد دیگر بر آن افزوده شد.
تخمین کارشناسان این است که جهان سینما براثر رکود چشمگیر ماه‌های اخیر آن دست‌کم 8 میلیارد دلار خسران را متحمل شود و این در صورتی است که تعطیلی‌ها فقط تا اواخر خرداد استمرار یابد و پس‌ از آن تماشاخانه‌ها کم و بیش بازشوند و پذیرای بینندگان البته با فاصله‌گذاری‌های فردی بین آنها باشند. از 19 اسفند 1399 سالن‌های سینما در ایتالیا که از محل‌های اساسی جولان کرونا بوده، به تعطیلی کشانده شده‌اند و این روال همچنان برقرار است و فرانسه هم پس‌از مدتی مقاومت و نیمه‌باز گذاشتن تماشاخانه‌هایش سرانجام از اوایل فروردین‌ماه و بعد از بالا گرفتن شمار کشته شده‌ها کل آنها را بست، تعطیلی سالن‌های سینما چیزی نبوده که فقط شامل کشورهای بزرگ شود و قطر و امارات در حوزه خلیج‌فارس و مالزی و تایلند در شرق دور نیز چنین کرده‌اند و به‌رغم وجود برخی امیدواری‌ها و صدور بیانیه‌ها این سالن‌ها هنوز بازگشایی نشده‌اند، قبل از تعطیل شدن تمامی سالن‌های سینما در امریکا از 20 فروردین 99، آمار فروش فیلم‌ها در یکی از هفته‌ها چنان پایین آمده بود که از سال 1998 به بعد بی‌سابقه بوده است.
سرآمدهای لغو و تأخیر
درست است که چهل و پنجمین دوره اهدای جوایز سزار (اسکار سینمای فرانسه) و همچنین چهل و سومین دوره اهدای جوایز آکادمی سینمای ژاپن در اواخر سال پیش برگزار شدند اما در هر دو مورد حاضران در مراسم به صلاحدید متخصصان امر پزشکی در کمترین حد بودند و از اوایل سال 1399 تعویق و عدم برگزاری جشنواره‌های عمده دیگر تحقق یافت. سرآمد آنها جشنواره کن بود که باید از 23 اردیبهشت تا 4 خرداد برگزار می‌شد اما مقام‌های فرهنگی فرانسه آن را تا زمان نامعلومی به تعویق انداختند. این جشنواره‌ای است که همیشه فراتر از ونیز و برلین مهم‌ترین جشنواره سینمای دنیا به حساب آمده و امسال همگان در انتظار هفتاد و سومین دوره آن بودند. اضافه بر مراسم سالانه اهدای جوایز سینمای هند که باید 7 فروردین برپا می‌شد و لغو شد، انستیتوی فیلم امریکا (AFI) نیز که قصد تجلیل از جولی‌اندروز هنرپیشه و خواننده قدیمی زن این کشور را داشت و می‌خواست با اهدای جایزه خدمات تمام عمر به‌وی چنین کاری را صورت دهد، این مراسم را از اواخر فروردین به شهریورماه انتقال داد.برگزارکنندگان جوایز گلدن گلوب که هرساله جوایزی بسیار مهم با همین نام را به بهترین‌های سال اهدا می‌کنند، تصریح کرده‌اند که با توجه به محدودیت‌های برخاسته از کرونا فیلم‌های برتری را هم که فقط از طریق سایت‌ها و دانلودها در اختیار عموم گذاشته شده باشند، در معرض قضاوت کارشناسان خود خواهد گذاشت و فرقی بین آنها و فیلم‌های اکران شده در سالن‌های سینما قائل نخواهند شد. از جشنواره‌های به تأخیر افتاده می‌توان به فستیوال‌های  بین‌المللی پکن،  پراگ و استانبول اشاره کرد. این گردهمایی‌ها از تاریخ‌های قبلاً تعیین شده خود که فروردین و اردیبهشت 1399 بودند به زمان‌هایی نامعلوم در ادامه سال 2020 ارجاع شده‌اند و این شامل جشنواره‌های سوئیس و دریای سرخ هم می‌شود که دومی جشنواره‌ای است که قرار بود اولین دوره‌اش را در سال‌جاری تجربه کند. گلوب، جایزه‌ای است که هر ساله اتحادیه مطبوعات خارجی مستقر در امریکا به‌بهترین‌های هنر سینما ارزانی می‌دارد و پس از اسکار تبلیغاتی‌ترین و مشهور‌ترین جایزه و سپاسگزاری در جهان سینما به حساب می‌آید.
از «F9» تا زن شگفت‌انگیز
برخی می‌گویند شور و عشق برخاسته از تهیه و پخش فیلم‌های سینمایی جذاب به حدی می‌رسد که سرانجام بر عارضه هولناک کرونا هم فائق خواهد آمد و این مقوله و اصولاً هر فعالیت فرهنگی و هنری چیزی نیست که با عوامل بازدارنده‌ای از این دست به توقف دائمی کشیده شود ولی شکی نیست که فهرست فیلم‌ها به تعویق افتاده  و دارای آینده‌ای نامعلوم سیاهه‌ای طولانی را تشکیل می‌دهد که ضمانتی درباره آینده و زمان دقیق پخش‌شان هم موجود نیست. یکی از آنها «به‌سمت جلو» کارتون جدید کمپانی‌های والت‌دیسنی و پیکسار است که هر چند اواخر زمستان سال پیش به‌طور محدود در چند منطقه امریکا پخش شد ولی اکران وسیع آن لغو و به آینده موکول گشت. قسمت نهم سری فیلم‌های پرماجرا و اکشن «سریع و خشمگین» با بازی امثال وین دیزل و دوواین جانسون نیز که با نام مختصر «F9» به بازار‌های جهانی ورود می‌کند، از اردیبهشت ماه به سوی زمانی دیرتر در طول سال 2020 ارجاع شد و کمپانی قدیمی و همچنان پراعتبار برادران وارنر تصریح کرده است که تمام فیلم‌های عمده ماه‌های آوریل تا جولای خود را حداقل 4 ماه به تأخیر انداخته و یکی از آنها نسخه تازه «زن شگفت‌انگیز» است که طبق قرارهای تازه در روز 14 آگوست (25 مرداد) به نمایش در خواهد آمد. نسخه تازه «Scoob»و فیلم جدید «در ارتفاعات» نیز از سوی این کمپانی دچار تأخیر در پخش شده‌اند ولی زمان دقیق پخش‌شان اعلام نشده‌ است.
خاطره‌های شیرین
اگر این‌ها ضررهای سنگینی است که کرونا به دنیای سینما وارد کرده، در عوض کمپانی‌ها و مدیران اجرایی و همچنین هنرمندان مشهور سینما معتقد و مطمئن‌اند که این صنعت سرانجام از کرونا پیشی جسته و کنترل بازی را در دست خواهد گرفت. «مرد نامرئی»، «شکار» و «اما» آخرین فیلم‌هایی که در اواخر اسفند 98 و اوایل فروردین 99 اکران وسیع شدند، به‌خاطره‌هایی شیرین برای سینما دوستان تبدیل گشته‌اند اما نشانه‌هایی دیده می‌شود که گواهی می‌دهند اکران مجدد و بالنسبه وسیع فیلم‌ها از اواخر خردادماه یا اوایل تیرماه در سطح جهان یک بار دیگر در دستور کار قرار می‌گیرد و زنده باد سینما حرف روز خواهد شد و این چیزی است که حتی علاقه‌مندان شش هنر دیگر هم آرزوی تحقق آن را دارند.‌‌

حسین  جمالی
‌کارگردان  تئاتر
همیشه از زیستن در جامعه‌ای که به‌طور عمومی هیچ درکی از اهمیت تئاتر ندارد رنج برده‌ایم آن‌هم در دوره‌ای که تئاتر به‌عنوان یک هنراجرایی و گروهی در جوامع کوچک و بزرگ و در تمام نقاط جهان شناخته شده است. تئاتر برای القای اندیشه‌های کارآمد و همین‌طور در راستای ایجاد گفتمان‌های انسانی اشکال مختلف خود را یافته است و فراتر از سرگرم کردن، از راه دیدن و شنیدن آثار نمایشی، انسان در تلاش است تا از این طریق کیفیت نگرش اجتماعی را بهبود بخشد و درباره مسائل و مصائب زندگی به درک مشترکی دست یابد. همیشه و در هر دوره‌ای ابزارهای مختلفی را که در دست داشته به کار نمایش و زیبایی‌شناسی خاص آن گرفته تا بتواند در راه انتقال محتوایی از روی عشق، مؤثرتر ظاهر شود. این روزها که به دوران کرونایی معروف شده اجتماعات محدود شده‌اند و آنچه پیشتر موجب گرد هم آمدن بود به خاطر حفظ جان مردم، ممنوع شده و به همین دلیل فضای مجازی و ارتباطات بدون حضور فیزیکی یا همان ارتباطات اینترنتی رونق یافته است. این روزها می‌بینیم که اجراهای آنلاین یا پخش آنلاین تئاترها و همین‌طور گفت‌و‌گوهای مجازی با رویکرد «من هنوز زنده‌ام» فعل بودن را علیه نبودن صرف می‌کند. این اتفاقات مجازی محاسن و معایبی دارد که هنوز برای قضاوت کردن آنها زود است چون بدون شک انسان وارد مرحله‌ای تازه در نوع ارتباط اجتماعی شده است  و بیش از هر چیز باید به کشف و شناخت شرایط فعلی‌اش بپردازد. اما تصور می‌شود بهره‌مندی از صفحه‌ای که دوبعدی است ما را بین سینما و تلویزیون و تئاتر در صفحه‌های تابنده‌ کوچک و بزرگ کامپیوتر و تلفن‌های هوشمند سردر گم کرده است. مگر تئاتر اخبار است که این‌گونه بدان سرگرم شویم؟ شاید تله تئاترها هم پیشتر محتوای خود را وارد این چالش کرده‌اند اما هیچ وقت نتوانستند اصالتی را به‌نام خود ثبت نمایند. فضای سه‌بعدی از بین می‌رود و این همان ارزش اصلی تئاتر است. تئاتر به طور کلی در اندازه نمای باز یا همان لانگ‌شات تمام روایت خود را به انجام می‌رساند و یکسان بودن حضور صحنه‌ای بازیگران با تماشاگر جادویی را رقم می‌زند که هیچ‌گاه آن تأثیرگذاری و اتمسفر از طریق قاب‌بندی‌های مدیوم تصویر آن اتفاق شگرف نمی‌افتد. گرچه می‌دانیم قابلیت ابزار تصویر بیش از یک سده کارکرد داشته است. تماشاگر در جریان اجرایی که در‌ سالن نمایش می‌بیند به درک تازه‌ای از حضور خود (به دلیل یافتن خویش در جمع مخاطبان و نمایشگرانی که می‌تواند گرمای نفس‌های آنها را حس کند) دست می‌یابد و این تجربه‌ای بی‌بدیل است. تئاتر مثل زندگی با گذشت زمان اجرایش از بین می‌رود و این موضوع ارزش لحظه‌های نمایش را افزون می‌کند اما تصاویر ضبط و ثبت شده با لنز دوربین ماهیت دیگری دارد و طور دیگری ارتباط را رقم می‌زند که زبان و عناصر و چیدمان خود را طلب می‌کند. تئاتر آنلاین اگر تنها یک اجرا تلقی شود به‌عنوان یک هنر نوظهور و تجربه‌گرا قابل احترام است اما آنچه این روزها به پخش فیلم تئاتر یا تئاتر مجازی یا تئاتر آنلاین شناخته شده هیچ ارتباطی به تئاتر ندارد. کما اینکه همه می‌دانیم هیچ تئاتر تصویربرداری شده‌ای تا به حال کیفیت تأثیر اجرای زنده‌اش را بر مخاطب نداشته است. گرچه سینما خود هنری تمام‌عیار است اما وقتی قاب تصویر در اختیار تلویزیون‌ها قرار گرفت هیچ کس نتوانست نتیجه آن را با سینما (حتی کمی) نزدیک بداند. لنز دوربین‌ها مثل اسلحه‌ای روی شقیقه تئاتر قرار گرفته و انگشت خود نمایشگران این‌بار روی ماشه است. به جز کووید 19 در طول تاریخ کسانی و اندیشه‌هایی و عوامل بسیاری قصد کشتن تئاتر را داشته‌اند که صدالبته تئاتر به‌عنوان هنری نامیرا همیشه و پس از دوران کوتاهی سکوت -رو در رو - به مخاطبانش عاشقانه لبخند زده است.‌‌

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی می‌گوید: مجلس یازدهم با توقعات جدید روی کار آمده و باید سلیقه‌گرایی کمتر شود تا بتوان فرهنگ و هنر را با یک کارنامه با توفیق به پایان رساند.
سیدعباس صالحی با اشاره به مسئولیت این وزارتخانه در شش حوزه کاری، برضرورت ارائه تصویر روشن از آنها بین دستگاه‌ها و مردم تأکید کرد و گفت: منابع ما بسیار حداقلی بوده وهمین موضوع کار ما را بسیار سخت می‌کند.
عضو کابینه دولت دوازدهم با قدردانی از معاون پارلمانی رئیس جمهوری و همکاران‌شان در تعامل دولت با مجلس شورای اسلامی، اظهارداشت: تلاش‌های معاونت پارلمانی ریاست جمهوری در طول این هفت سال برای تعامل دولت و مجلس بسیار مهم بوده و کارکنان این معاونت افسران خاموشی بودند که با تدبیر در مسیر همکاری مشارکت لازم را داشتند.
سیدعباس صالحی روز گذشته در نشست شورای معاونین و مدیران کل امور مجلس وزارتخانه‌ها و سازمان‌های دولتی با اشاره به حوزه هنر بیان کرد: در حوزه هنر به علت گستردگی این بخش تنها به‌ حوزه سینما اشاره می‌کنیم، در کل سال ۹۲ فروش سینما ۳۰ میلیارد و در سال ۹۸ این آمار به ۳۰۰ میلیارد بدون احتساب اسفندماه که کشور درگیر ویروس کرونا بوده رسیده است، همچنین تماشاگران ما از ۷ میلیون و ۸۰۰هزار نفر در سال ۹۲ به ۲۸ میلیون نفر در سال ۹۷ رشد داشته‌اند. در بخش‌های دیگر حوزه هنر می‌توان به سند توسعه هنری اشاره کرد، این سند آماده و در دست شورای عالی انقلاب فرهنگی است که امید است با تصویب این سند تصویر روشن‌تری از آینده هنری کشور ترسیم شود.
او افزود: در حوزه هنر طرح شبکه شهرهای خلاق را نیز داریم که خوشبختانه در این طرح تا به امروز ۲۶۶ شهر حضور پیدا کردند، تلاش ما در این طرح براین است که هر شهر نمایه یکی از هنرهای دارای مزیت شناخته شود.
صالحی با اشاره به اقتصاد نشر به‌عنوان یکی از بخش‌های مهم حوزه فرهنگ گفت: جریان اقتصاد نشر با‌ وجود همه مشکلات در سال‌های اخیر روند روبه‌رشدی داشته است، در سال ۹۸ در نمایشگاه کتاب ۱۳۰میلیارد فروش رقم خورده است، همچنین نمایشگاه‌ها صرفاً محل فروش کتاب نبوده بلکه باشگاه فرهنگ و اندیشه هم بوده‌اند، تا پایان بهمن سال گذشته ۲۳نمایشگاه کتاب استانی برگزار شده است که علاوه بر کمک به اقتصاد نشر، ۳۰۰نشست فرهنگی، علمی و ادبی در آن برگزار شده است. همچنین باشگاه‌های کتابخوانی، جشنواره روستاها و عشایر دوستدار کتاب و پایتخت کتاب ایران به فرهنگ کتابخوانی کشور کمک کرده است.
صالحی با اشاره به حوزه فضای مجازی تصریح کرد: امروز فضای مجازی حقیقی‌تر از فضای حقیقی است، در این بخش هم یکی از اولین دستگاه‌ها که با مرکز ملی فضای مجازی همکاری کرد وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بود، به همین منظور در فضای مجازی ۷۳ برنامه را تنظیم کرده‌ایم که در سال گذشته ۲۰برنامه آن اجرا شد؛ در حوزه محتوا و کارکرد با این ۷۲ برنامه می‌توانیم مسیر روشن‌تری از این فضا داشته باشیم. در حوزه فضای مجازی تلاش کردیم نهادهای مدنی را شکل داده و تقویت کنیم؛ تا به امروز چندین مورد از این نهادها هم شکل گرفته است، همانند مجمع ناشران بین‌الملل، مجمع ناشران کودک و نوجوان و مجمع ناشران اسلامی در فضای مجازی.