گروه اقتصادی/ «نمایندگان مجلس شورای اسلامی تصویب کردند که طی سه سال آینده واحد پول ایران، تومان و 4 صفر از پول ملی حذف شود.»
در لایحه اصلاح ماده یک قانون پولی و بانکی کشور که روز گذشته در مجلس تصویب شد به ابعاد مختلف حذف 4 صفر از پول ملی پرداخته شده است. بر این اساس واحد پول ایران تومان می‌شود و هر تومان برابر ۱۰ هزار ریال جاری و معادل 100 پارسه است.
بر اساس لایحه اصلاح ماده یک قانون پولی و بانکی کشور برابر پول‌های خارجی نسبت به تومان و نرخ خرید و فروش ارز توسط بانک مرکزی در چارچوب نظام ارزی حاکم و با رعایت ذخایر ارزی و دروقت لزوم تعهدات کشور در مقابل صندوق بین‌المللی پول، محاسبه و تعیین می‌شود.
از سویی دوره گردش موازی و اعتبار همزمان تومان و ریال که در این قانون، «دوره گذار» نامیده می‌شود، حداکثر دو سال است، همچنین پس از پایان دوره گذار، تعهداتی که پیش از این بر اساس واحد پول ریال ایجاد شده است، تنها با واحد پول تومان قابل ایفا خواهد بود.
در این میان بانک مرکزی موظف خواهد شد، ظرف مدت ۲ سال از تاریخ لازم الاجرا شدن این قانون، ترتیبات اجرایی لازم را جهت آغاز «دوره گذار» فراهم کند؛ بر این اساس آیین‌نامه اجرایی این قانون ظرف ۳ ماه از تاریخ لازم الاجرا شدن توسط بانک مرکزی تهیه و به تصویب هیأت وزیران می‌رسد.
حذف 4 صفر از پول ملی بتدریج انجام می‌شود
عبدالناصرهمتی، رئیس کل بانک مرکزی در دفاع از لایحه اصلاح ماده یک قانون پولی و بانکی کشور گفت که روند حذف ۴ صفر از پول ملی به‌صورت تدریجی انجام خواهد شد و در این خصوص هیچ شوکی ایجاد نخواهد شد.
وی اظهار داشت: کاهش کارایی پول ملی در نتیجه تورم مزمن و انباشت پنج دهه اخیر اتفاق افتاده و باعث شده پول ملی که به‌عنوان ریال و پیش از آن دینار نامیده می‌شد در جامعه کاربرد نداشته باشد و البته دینار مدت‌هاست که وجود خارجی ندارد و عرف اصلی در جامعه تومان است؛ ما هم می‌خواهیم با عرف جامعه هماهنگ باشیم.
رئیس کل بانک مرکزی با اشاره به هزینه بسیار زیاد چاپ و امحای اسکناس، تصریح کرد: ما در حال حاضر ۸ میلیارد اسکناس داریم که
۵ میلیارد آن زیر 2 هزار تومان است که با حرکت به سمت تومان می‌توانیم سکه‌های یک تومانی را به جای اسکناس هزار تومانی و سکه ۵ تومانی را هم به جای اسکناس ۵ هزار تومانی به صحنه آوریم.
اختلاف وحشتناکی بین پول ایران و یورو وجود دارد
همتی با بیان اینکه در حال حاضر مسکوکات از رده خارج شده است، تصریح کرد: سرانه ما در مسکوکات بسیار پایین است اما در مقابل سرانه اسکناس در کشورمان نسبت به سایر کشورها بسیار زیاد است و ما سالانه یک میلیارد اسکناس امحا می‌کنیم که بسیار هزینه‌بر است. این امحا هرسال 400 میلیارد تومان هزینه دارد. وی با تأکید بر اهمیت افت حیثیت ملی پول ایران، خاطرنشان کرد: در حال حاضراختلاف وحشتناکی بین پول ایران و یورو وجود دارد که تقریباً معادل 0.000006 است، همچنین سرانه اسکناس در کشور ما 102 است که بالاترین بین کشورها است و در مقابل سرانه مسکوکات در کشور 26 است در حالی که در کشورهای اروپایی این رقم 200 تا 300 است.
همتی عنوان کرد: در اینجا تورم علت است نه معلول و این تغییر معلول تورم مزمن چند دهه‌ای است. وظیفه بانک مرکزی تسهیل مبادلات بازرگانی مردم است و به همین دلیل ما پیشنهاد این لایحه را ارائه کرده بودیم این موضوع یکسال است در کمیسیون اقتصادی در حال بحث است و درباره‌ آن بحث‌های کارشناسی صورت گرفت.
وی با بیان اینکه تغییر واحد پول به‌صورت تدریجی انجام خواهد شد، اظهار کرد: هر دو پول به موازات هم پیش خواهد رفت تا این تغییر اتفاق بیفتد. مجدداً شب گذشته در هیأت دولت بر این موضوع هم تأکید شد که پول ملی تومان باشد و اضعاف آن به‌صورت قران باشد یعنی یک تومان معادل 100 قران و 10 هزار ریال باشد.
در این میان علی ربیعی، سخنگوی دولت در حساب توئیتر خود نوشت: مردم به تومان صحبت و مراکز رسمی به ریال ثبت می‌کنند، حتی تومان می‌نویسیم و تومان می‌گوییم؛ حذف چهار صفر یک کار لازم برای ساده کردن روابط مالی است.
بر لایحه دولت چه گذشته است؟
 حذف چهار صفر از پول ملی که موافقان و مخالفان زیادی دارد، از سال 97 در دولت کلید خورد. 15 دی ماه 97 بود که بانک مرکزی موضوع حذف چهار صفر از پول ملی را در قالب لایحه اصلاح ماده یک قانون پولی و بانکی کشور تدوین و برای بررسی و تصویب به هیأت وزیران ارائه کرد. 13 مرداد 98 بود که هیأت وزیران این لایحه را تأیید کرد و 30 مرداد یکی از مهم‌ترین لوایح دولت به خانه ملت رفت. نمایندگان مجلس 7 مهرماه 98 یک فوریت این لایحه را تصویب کردند و آن را جهت بررسی‌های تکمیلی و ابعاد مختلف اجرایی به کمیسیون اقتصادی مجلس ارجاع دادند. در کمیسیون اقتصادی بارها جلساتی با حضور نمایندگان دولت برگزار شد و در نهایت لایحه اصلاح ماده یک قانون پولی و بانکی کشور با تغییرات جزئی 6 بهمن ماه در کمیسیون اقتصادی مجلس تصویب شد و در نوبت صحن علنی مجلس قرار گرفت.
هزینه‌های چاپ اسکناس و تولید سکه کاهش پیدا می‌کند
سید حمید حسینی؛ عضو اتاق بازرگانی ایران به «ایران»، گفت: با توجه به کاهش ارزش پول ملی و بلااستفاده شدن ریال تصویب لایحه اصلاح ماده یک قانون پولی و بانکی کشور اقدام مناسبی است و با اجرا شدن این لایحه و حرکت به سمت صفر هزینه‌های چاپ اسکناس وتولید سکه کاهش خواهد یافت.
اثر تورمی با گرد شدن قیمت ها
حسین سلاح ورزی، نایب رئیس اتاق بازرگانی ایران در مورد حذف ۴ صفر از پول ملی به «ایران»، گفت: دوستان صحبت از کاهش هزینه‌های حسابداری بر اثر این تغییر می‌کنند که در میان مدت، حرف صحیحی است، البته در کوتاه مدت این اقدام، با توجه به لزوم اصلاح ارقام آمارها و صورت‌های مالی سال‌های گذشته، برای مقایسه پذیر شدن، هزینه زاست و شانس خطا هم در دوران تغییر، در محاسبات مالی بالا می‌رود، اما به طور کلی در مقیاس ناکارآمدی‌های نظام اقتصادی، این اعداد و ارقام خنده آور است. وی ادامه داد: در ایران، دولت تقریباً هم اندازه تولید ناخالص داخلی نومینال، یارانه پیدا و پنهان توزیع می‌کند و این یارانه در برخی حوزه‌ها همچون آب و انرژی، علاوه بر ایجاد ناکارآمدی اقتصادی شدید، اثرات مهمی بر ناپایدار کردن زیست بوم ایران دارد؛ که بهای آن را نسل‌های بعدی به سختی خواهند پرداخت. نایب رئیس اتاق بازرگانی ایران افزود: معتقدم در کوتاه مدت اثر حذف چهار صفر از پول ملی، با گرد شدن قیمت‌ها به سمت بالا، اثر تورمی خواهد داشت.
حذف 4صفر اقدام مثبت دولت است
در زمان بررسی لایحه اصلاح ماده یک قانون پولی و بانکی کشور در مجلس، نمایندگان موافق و مخالف هم اظهار نظر کردند.محمدرضا صباغیان، نماینده مهریز و بافق در مجلس شورای اسلامی به‌عنوان موافق کلیات این طرح، گفت: یکی از کارهای خوب دولت حذف 4 صفر است، این لایحه می‌تواند گره از مشکلات مردم باز کند.
علی بختیار، نماینده گلپایگان در مجلس نیز به‌عنوان موافق با لایحه دولت، گفت: ما باید اسکناس‌های زیادی را جمع‌آوری کنیم در حال حاضر هزینه‌های چاپ اسکناس بالا رفته و یکی از دلایل موافقت با کلیات هم همین است که از چاپ اسکناس به این شکل جلوگیری کنیم.
وی ادامه داد: در حال حاضر ما باید در مبادلات خارجی حجم زیادی پول مصرف کنیم که این در کشورهای توسعه یافته منسوخ است؛ مجلس قطعاً باید به اصلاحات پولی و اصلاح نظام بانکداری اسلامی که دغدغه رهبری و مراجع است می‌پرداخت که این موضوع یکی از همین موارد است.
صدیف بدری، نماینده اردبیل دیگر موافق لایحه دولت در صحن علنی مجلس، گفت: نظام‌های پرداخت هر کشور در وهله اول متکی به نظام اسکناس و مسکوک است و حتی اقتصادهای پیشرفته نقش این ابزار را نادیده نگرفتند. وی با بیان اینکه به‌دلیل تورم ۵۰ سال اخیر پول ملی ارزش خود را از دست داده، گفت: در حال حاضر پرداخت وجه نقد به سختی انجام می‌شود و چاپ و امحا نیز هزینه‌ بالایی دارد.
مجبور به تغییر واحد پول هستیم
محمود بهمنی، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی در جریان بررسی کلیات لایحه اصلاح قانون پولی و بانکی کشور، گفت: امروز اسکناس‌های 100، 200 و 500 تومانی هزینه زیادی برای چاپ و ضرب دارد، بنابراین ناچار به تغییر واحد پولی کشور هستیم. وی با تأکید بر اینکه اصلاح ساختار پولی کشور و تغییر واحد پولی ایران ظرف مدت 5 سال طبق این لایحه عملیاتی خواهد شد، اظهار داشت: سه سال برای بررسی اجرا و دو سال هم برای اجرا و عملیاتی شدن این لایحه زمان در نظر گرفته شده تا جایگزین مناسبی برای واحد پولی کشورمان داشته باشیم.
در شرایط تورمی نمی‌توان ارزش پول ملی را حفظ کرد
مهرداد لاهوتی، نماینده لنگرود در مجلس شورای اسلامی که مخالف لایحه اصلاح ماده یک قانون پولی و بانکی کشور بود، گفت: حذف چهار صفر اطلاعات را روان‌تر می‌کند اما واقعیت این است که نمی‌توان ارزش پول ملی را حفظ کرد وقتی در شرایط متزلزل و افزایش نرخ تورم هستیم.
نادر قاضی‌پور، دیگر نماینده مجلس در مخالفت با لایحه دولت، گفت: با حذف چهار صفر هیچ اتفاق جدیدی نمی‌افتد آیا دولت می‌تواند قول دهد تورم را بین ۱۵ تا ۲۰ درصد نگه دارد، در دولت قبلی تورم ما
۴۵ درصد بود در حالی که همان دولت اولین‌بار حذف صفر را مطرح کرد.

درواقع مهم‌ترین اثری که این طرح خواهد داشت، در بخش حسابداری است. هم اکنون در کشور دو واحد پولی غیررسمی و رسمی وجود دارد که در مبادلات روزانه و میان مردم واحد پول غیررسمی که همان تومان است، مورد استفاده قرار می‌گیرد و تنها در محاسبات رسمی و اداری و بانکی از ریال استفاده می‌شود.
هرچند پس از تغییر واحد پول ملی نیازمند یک اصلاح در تمام دفاتر حسابرسی و صورت‌های مالی کشور هستیم، اما این اقدام هیچ تأثیری روی شاخص‌های کلان اقتصاد ایران مانند نرخ تورم و رشد اقتصاد نخواهد داشت. چه آنکه باعث تسهیل مراودات و محاسبات روزمره مردم و حتی دستگاه‌های اجرایی خواهد شد.
 در شرایط فعلی سرانه چاپ اسکناس در ایران فاصله معناداری با سایر کشورها دارد که این موضوع به دلیل عدم تطابق و همخوانی واحد پول  ملی با شرایط روز اقتصاد ایران است. اما در صورتی که این واحد اصلاح شود و دوباره مسکوکات و اسکناس‌های خرد به چرخه مراودات بازگردد، به طور قطع سرانه تولید و امحای اسکناس که هزینه بالایی برای کشور دارد نیز به میزان زیادی کاهش
 می‌یابد.
یکی از آثار مثبتی که اصلاح پول ملی به همراه دارد، بازتعریف ارزش پول ملی ایران در برابر ارزهای جهانی است. در حال حاضر ارزش ریال در برابر ارزهایی مانند یورو و دلار بسیار ناچیز است که با حذف چهار صفر، این ارزش تا حد زیادی حداقل در حسابداری اصلاح می‌شود.
علاوه براین در تمام کشورهای دنیا واحد پول ملی و مسکوکات و اسکناس‌هایی که بر پایه آن تولید می‌شود با قیمت اقلام و کالاها تناسب دارد. این در شرایطی است که به دلیل عدم همخوانی واحد پول ملی شاهد قیمت‌های میلیونی و میلیاردی برخی از کالاها هستیم که از نظر روانی نیز تأثیر منفی بر جامعه دارد. اصلاح پول ملی و حذف صفر از آن موضوعی است که بارها و بارها در سایر کشورها اجرایی و تجربه شده است که در بسیاری از موارد نیز تجارب موفقی بوده است. بنابراین با لحاظ بسترهای لازم این طرح در ایران نیز می‌تواند آثار مثبتی به همراه داشته
 باشد.
نکته دیگری که باید به آن اشاره کرد، این است که اجرای این طرح ظرف یک بازه زمانی دو تا پنج ساله اجرایی خواهد شد و برهمین اساس آثار روانی آنی نیز در جامعه نخواهد داشت و بتدریج این تغییر رخ می‌دهد. گرچه در ابتدا ممکن است استفاده از واحد پول جدید برای مردم اندکی دشوار باشد اما به سرعت به آن عادت می‌کنند. درخصوص ارزش دارایی افراد و شرکت‌ها نیز تغییری اتفاق نمی‌افتد به همان میزان که ممکن است در ظاهر ارزش دارایی شخصی با واحد جدید کم به نظر برسد، به همان میزان قیمت کالا و خدمات نیز اصلاح می‌شود.
درمجموع حذف چهار صفر از پول ملی تنها در بخش حسابداری کشور تغییر ایجاد خواهد کرد و هیچ تأثیر معناداری در زندگی روزمره مردم ایجاد نخواهد کرد و جای هیچ گونه نگرانی نیست.