شیما جهانبخش
خبرنگار
از بهار سال گذشته تا کنون، 14 استان کشور در معرض سیل‌های مداوم و متعدد بوده‌اند. سیل سال گذشته سه هزار و 500 میلیارد تومان به راه‌های کشور بویژه راه‌های روستایی آسیب زد و هنوز این راه‌ها ترمیم نشده بود که سیل‌های امسال هم با یکهزار و 200 میلیارد تومان خسارت، بسیاری از راه‌های روستایی را تبدیل به بیراهه کرد. راه؛ جدای از نقشی که در توسعه و ارتباطات شهرها و روستاها دارد، کلید امداد‌رسانی به حادثه دیدگان بلایای طبیعی است، راه که نباشد، فریاد رسی هم نمی‌تواند به داد حادثه دیدگان سیل و زلزله و... برسد. در سیلاب‌های نیمه دوم سال 98 و نوروز 99 بسیار اتفاق می‌افتاد که امدادگران هلال احمر باید منتظر می‌ماندند تا سیلاب فرو بنشیند، مسیرها باز شود تا خود را به روستاهای آسیب دیده برسانند و برآوردی از خسارت ها داشته باشند. در سیل شهداد و گلباف کرمان آب و برق و راه‌های ارتباطی 25 روستا قطع شد و امدادگران مدت‌ها در تلاش برای گشایش راه‌ها بودند.

اعتبار اندک برای جبران خسارت‌های بزرگ
محمد رودباری، مدیر بحران و تجهیز ماشین‌آلات سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای کشور خسارت ناشی از باران شدید و جاری شدن سیل از ابتدای فروردین امسال تاکنون در حوزه راه‌های کشور بخصوص راه‌های روستایی را بیش از یکهزار و 200 میلیارد تومان اعلام کرد و اظهار داشت: از اول فروردین تاکنون 5 سامانه بارشی شدید در نواحی مختلف کشور فعالیت داشته و سیلاب ناشی از آن در 14 استان خوزستان، سیستان و بلوچستان، هرمزگان، کرمان، خراسان رضوی و شمالی، یزد، سمنان، گلستان، بوشهر و... به بخشی از 11 هزار و 199کیلومتر جاده و ابنیه‌ فنی این استان‌ها خسارت وارد کرده، البته تمام این مسیرها تخریب نشده‌اند اما نیاز به مرمت و بازسازی دارند.وی بیشترین آسیب را مربوط به راه‌های استان‌های سیستان و بلوچستان، خراسان رضوی، هرمزگان، کرمان، لرستان، تهران و خراسان جنوبی عنوان کرد و افزود: بیشترین برآورد ریالی خسارت سیل اخیر مربوط به راه‌های سیستان و بلوچستان بوده که میزان آن تاکنون در جنوب استان 414 میلیارد تومان و در شمال استان 11 میلیارد تومان برآورد شده است.
این مقام مسئول با اشاره به بسته شدن 550 جاده روستایی کشور در سیلاب اخیر، خاطرنشان کرد: البته از نظر وسعت خسارت‌ها، کرمان با 3 هزار و 620 کیلومتر راه تخریب شده بیشترین خسارت را دیده اما به علت آنکه جاده‌های تخریب شده در این منطقه جزو راه‌های روستایی و اغلب خاکی بوده‌اند میزان ریالی خسارت کم‌تر بوده است. در واقع جاده‌های این چنینی(خاکی) برعکس جاده‌های آسفالته نیاز به تأمین اعتبار هنگفت برای بازگشایی مجدد ندارد و به‌همین دلیل با تلاش‌های صورت گرفته تمام راه‌های روستایی با امکانات و مصالح موجود در مناطق اصلاح و بازگشایی شده‌اند.
رودباری ادامه داد: در بهار سال گذشته، سیل ۳۵ هزار میلیارد ریال به راه‌های کشور خسارت زده بود که برای بازسازی این راه‌ها، حدود ۱۲هزار میلیارد ریال اعتبار منظور شده که تاکنون ۸۰ درصد این اعتبارات، تخصیص یافته و طرح‌های مربوط به آن با ۵۰ درصد رشد فیزیکی در حال اجرا ست.‏ البته می‌دانیم که این میزان اعتبار، پاسخگوی نیمی از نیازهای این بخش بوده و نمی‌تواند جبران‌کننده همه خسارت ها باشد. ‏ همچنین زمستان سال گذشته نیزسیل در برخی استان‌ها، به راه‌ها خسارت وارد کرده که هنوز برای بازسازی آن‌ها، اعتباری داده نشده و آسیب‌ها برجامانده است.‏  
مدیر بحران و تجهیز ماشین‌آلات سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای کشور درباره اجرای طرح آسفالت راه‌های روستایی نیز گفت: این طرح، سال گذشته با اجرای ۲ هزار کیلومتر راه‌های روستایی آغاز شد و هدف این بود که این میزان راه آسفالت شود، اما با توجه به خسارت‌های اخیر تاکنون آسفالت یکهزار و ۵۰۰ کیلومتر از آن اجرا شده و تلاش داریم تا آسفالت ۵۰۰ کیلومتر از تعهد باقی مانده، تا خرداد امسال تکمیل شود. همچنین برای سال‌جاری اجرای
۳ هزار و ۵۰۰ کیلومتر راه‌های روستایی را نیز در برنامه داریم.
 راه‌های فرعی در خراسان رضوی آسیب پذیرند
 ابراهیم نصیری، مدیرکل راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای خراسان رضوی در گفت‌و‌گو با «ایران» خسارت‌های سیل در فروردین ماه امسال به راه‌های استان را افزون بر ۳۰۰ میلیارد ریال اعلام کرد و اظهار داشت: در چند روز گذشته در حوزه غرب استان در برخی شهرستان‌ها بخصوص سبزوار، نیشابور و خوشاب میانگین بارش‌ها بالای ۵۰ میلیمتر بود و همین موضوع سبب جاری شدن سیل و خسارت دیدن راه‌ها و ابنیه‌ شده است.وی بیشترین خسارت‌ها را مربوط به راه‌های روستایی غرب استان دانست و افزود: در استان ۲۰ هزار و ۵۷۵ کیلومتر راه وجود دارد که ۶ هزار و ۴۲۲ کیلومتر آن بین شهری و ۱۴ هزار و ۱۵۲ کیلومتر آن راه روستایی است.طبق آخرین بررسی‌های انجام شده میزان خسارت وارد شده به راه‌های روستایی و فرعی بیش از ۱۶ میلیارد تومان بوده اما در راه‌های اصلی اتفاقی نیفتاده و تنها جاری شدن سیل و گل و لای حاصله از آن سبب بسته شدن برخی مسیرها
 شد.

سیل 3800 کیلومتر راه روستایی در سیستان و بلوچستان را تخریب کرده است و میزان تخریب به حدی است که در برخی نقاط راه‌ها محو شده‌اند و جای آن دره پدید آمده است.
ابراهیم جاوشیری، مدیرکل حمل‌ونقل جاده‌ای جنوب سیستان و بلوچستان در گفت‌وگو با «ایران» بارش‌ها را درسال گذشته در استان بی‌سابقه دانست و اظهار داشت: در سیلاب‌های یکسال گذشته بیشترین خسارت‌های کشور مربوط به جنوب سیستان و بلوچستان بوده است. سیل دی ماه ۹۸ بیش از ۸۵۰ میلیارد تومان به زیرساخت‌های جاده‌ای در جنوب استان خسارت وارد کرد و هنوز آن خسارت جبران نشده بود که از سیل فروردین ماه نیز ۴۱۴ میلیارد تومان خسارت دیدیم. وی با اشاره به اینکه در جنوب استان 8 هزار و 863 کیلومتر راه روستایی داریم که تنها ۳ هزار و ۱۵۰ کیلومتر آن آسفالت شده و بقیه خاکی و مال‌رو هستند، افزود: در سیل اخیر ۳ هزار و ۸۰۰ کیلومتر از راه‌های منطقه بالای ۶۰درصد تخریب شده و در برخی مناطق شدت تخریب به حدی است که از اول باید زیرسازی انجام و جاده دوباره ساخته شود. وقتی سیل اتفاق می‌افتد به علت خاکی بودن مسیرها، بیشتر جاده‌های ما بسرعت بسته می‌شوند. در حال حاضر مسیر بسیاری از روستاها به‌صورت موقت بازگشایی شده یعنی اگر پلی تخریب شده تنها با ایجاد رمل‌های خاکی سعی کردیم ارتباط را برقرار کنیم اما جاده‌ای در کار نیست. جاوشیری ادامه داد: در اغلب موارد تخریب در حدی است که جاده باید دوباره ساخته شود. از سوی دیگر در جنوب استان 2 هزار و 878 روستای دارای سکنه داریم که با توجه به شرایط توپوگرافی منطقه و پراکندگی بسیار روستاها گاهی برای بازگشایی مسیر یک روستای 50 خانواری باید بیش از ۱۰۰ کیلومتر راه را بازسازی موقت کنیم که این موضوع کار را سخت تر کرده است.
این مقام مسئول افزود: یکی از مشکلات منطقه عبور راه‌های برخی روستاها از بستر رودخانه‌های محلی است و با هر بارندگی و طغیان رودخانه‌ها راه رسیدن به این روستاها بسته می‌شود. تا زمانی که راه‌های روستایی بویژه بیش از ۵۰ روستای مسیر رودخانه کاجو قصرقند از سد زیردان و پیرسهراب تا پایین دست دهستان چانف محدوده کوه های آهوران استانداردسازی نشود در هر بارندگی شاهد گرفتار شدن بیش از ۲۰ هزار نفر تنها در محدوده رودخانه کاجو خواهیم بود. بسیاری از روستاهای شهرستان‌های چابهار، کنارک، سرباز، نیکشهر، قصرقند، فنوج و دلگان نیازمند راه استاندارد هستند که این موضوع نیاز به تخصیص اعتبارات ملی دارد.
جاوشیری با بیان اینکه شکل سیل در این استان با بقیه نقاط کشور متفاوت است، گفت: ما سال‌ها درگیر خشکسالی بودیم و پوشش گیاهی در اکثر مناطق از بین رفته است به همین خاطر زمانی که آب وارد استان می‌شود همه چیز را شسته و با خود می‌برد. درهمین فروردین ماه ظرف یک ساعت ۷۰ تا ۸۰ میلی متر بارندگی داشته‌ایم که این موضوع در ۱۵۰ سال گذشته کم نظیر بوده است. همین بارندگی‌ها سبب ایجاد چاله‌های زیادی در قسمت‌های مختلف شده و حالا ما علاوه بر کوه‌های مریخی، دره‌های مریخی نیز داریم.
وی افزود  در تمام دنیا برای حفظ و نگهداری راه های ساخته شده بودجه‌ای بین ۳ تا ۶ درصد ارزش راه، برای نگهداری آن اختصاص داده می‌شود اما در سال‌های گذشته به سیستان و بلوچستان 3./.درصد هم پرداخت نشده. در واقع ما هر سال سرمایه ملی  را که با هزینه زیاد ساخته شده از دست می‌دهیم و هزینه‌ای برای نگهداری آن نداریم.