پایگاه اطلاع‌رسانی دفترمقام معظم رهبری، فتوای ایشان برای حکم روزه در ماه رمضان هنگام شیوع ویروس کرونا را به شرح زیرمنتشرکرد.
سؤال: در شرایط کنونی که بیماری کرونا شیوع پیدا کرده است، روزه گرفتن در ماه رمضان چه حکمی دارد؟
پاسخ: روزه به‌عنوان یک تکلیف الهی درحقیقت نعمت خاص خداوند بر بندگان است و از پایه‌های تکامل و اعتلای روحی انسان به‌شمار می‌رود و بر امت‌های پیشین نیز واجب بوده است.
 از آثار روزه پدید آمدن حالت معنوی و صفای باطن، تقوای فردی و اجتماعی، تقویت اراده و روحیه مقاومت در برابر سختی‌هاست و نقش آن در سلامت جسم انسان نیز روشن است و خداوند اجرعظیمی برای روزه داران قرار داده است. روزه از ضروریات دین و ارکان شریعت اسلام است و ترک روزه ماه مبارک رمضان جایز نیست مگر آنکه فرد، گمان عقلایی پیدا کند که روزه گرفتن موجب:
1) ایجاد بیماری
2) یا تشدید بیماری
3) یا افزایش طول بیماری و تأخیر در سلامتی می‏ شود.
دراین موارد روزه ساقط ولی قضای آن لازم است.
بدیهی است در صورتی که این اطمینان از گفته پزشک متخصص و متدین نیز به‌دست آید، کفایت می‎کند. بنابراین اگر فردی نسبت به امور یاد شده خوف و نگرانی داشته و این خوف منشأ عقلایی داشته باشد، روزه ساقط ولی قضای آن لازم اس

رئیس جمهوری امریکا باردیگر برای مذاکره با ایران ابراز تمایل کرد. دونالد ترامپ در یک نشست خبری کارگروه ویروس کرونای کاخ سفید با بیان اینکه توافق هسته‌ای توافقی فاجعه‌بار بود و من این توافق را متوقف کردم، گفت: «ایرانی‌ها می‌خواهند توافق کنند ولی تنها دلیلی که باعث می‌شود این کار را نکنند این است که برخی می‌گویند ترامپ در انتخابات بازنده می‌شود و می‌توانید با یک فریب‌خورده توافق کنید.» به‌گزارش ایسنا، ترامپ همچنین بار دیگر جان کری، وزیر امور خارجه پیشین امریکا را به نقض قانون لوگان و کمک به ایران متهم کرد و گفت که ایران در حال حاضر منتظراست که شاید او در انتخابات ریاست‌جمهوری سال 2020 امریکا در رقابت شکست بخورد و دوباره بتوانند از امریکا امتیاز بگیرند.
رئیس‌جمهوری امریکا که از لغو تحریم‌های کشورش علیه ایران در پی شیوع ویروس کرونای جدید خودداری کرده است، بار دیگر مدعی کمک به ایران شد و افزود: «من به ایران پیشنهاد کمک داده‌ام، اگر ونتیلاتور(دستگاه تنفس مصنوعی) نیاز داشته باشند که دارند، من برای آنها ونتیلاتور می‌فرستم. ما هزاران ونتیلاتور اضافی داریم.»
محمدجواد ظریف در حساب توئیتر خود خطاب به دونالد ترامپ نوشت: ایران در چندماه آینده صادرات دستگاه تنفس مصنوعی را آغاز خواهد کرد. تمام کاری که شما باید انجام دهید این است که از دخالت در امور سایر ملت‌ها مخصوصاً ملت من دست بکشید و باور کنید از هیچ سیاستمدار امریکایی نصیحت نمی‌شنویم.

گروه سیاسی/ گزارش هفته پیش دیوان محاسبات کشور درباره تفریغ بودجه سال 97 و طرح شائبه‌هایی در خصوص گم شدن 4.8 میلیارد دلار، موضوع فساد و کرونا، سوژه‎های آغاز هفته کاری معاون اول رئیس جمهوری بود. اسحاق جهانگیری که عصر شنبه با وزیر و معاونان وزارت صنعت، معدن و تجارت دیدار کرد، از پروژه ناامیدسازی مردم بشدت انتقاد کرد و از رسانه‎های داخلی هم خواست تا به خارجی‌ها پاس گل ندهند. او گفت: «در شرایطی که رسانه‌های بیگانه در تلاشند تا از طریق پمپاژ ناامیدی، مردم را مأیوس کنند، چه لزومی دارد که از طریق انتشار اخبار نادرست از گزارش دیوان محاسبات، به رسانه‌های ماهواره‌ای پاس گل بدهیم تا اصل نظام را زیر سؤال ببرند».
به‌گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی معاون اول رئیس‌جمهوری، اسحاق جهانگیری، در ادامه انتقاد خود از برخی رسانه‌های داخلی درخصوص انتشار اخبار نادرست درباره گزارش دیوان محاسبات کل کشور، اضافه کرد: در این شرایط انتظار نیست که رسانه‌های داخلی نیز کاری کنند که مردم مأیوس و ناامید شوند. البته ما می‌دانیم که در گزارش دیوان محاسبات چنین تعبیری نبوده است، اما رسانه‌های بیگانه می‌خواهند از حرف‌های درست ما مطالب نادرست تولید تا بتوانند علیه ملت و انقلاب تبلیغ کنند.
اما گلایه جهانگیری تنها از اخبار منتشره مربوط به گزارش دیوان محاسبات نبود. او با اشاره به سیاه‌نمایی‎های رسانه‎های ماهواره‎ای از گزارش‎های وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی درخصوص آمار مبتلایان و جان‌باختگان کرونا، گفت: وزارت بهداشت ایران همانند سایر کشورها، هماهنگ با سازمان بهداشت جهانی گزارش‎هایی را در خصوص آمار مبتلایان کرونا ارائه می‎دهد اما این رسانه‎ها هر روز که می‎خواهند اخبار مرتبط با ایران را مطرح کنند، می‎گویند که آمار رسمی اعلام شده فلان تعداد است اما دیگران معتقدند که این آمار صحیح نیست.
درباره یک دلار هم حساسیت
وجود دارد
معاون اول رئیس جمهوری در ادامه، توضیحاتی در خصوص حساسیت‎های موجود در ارتباط با ارز و ورود کالاها به کشور داد و گفت: بانک مرکزی مسئول تأمین ارز کشور است و حتی درباره یک دلار نیز حساسیت وجود دارد و اگر کسی یک دلار گرفته باشد و کالا وارد نکرده باشد مرتکب خیانت ملی شده است و باید در پیشگاه دستگاه قضایی کشور پاسخگو باشد. مگر می‎توان در شرایط سخت ارزی کشور از یک دلار هم چشم پوشی کرد؟ البته نمی‎خواهم به این مبحث وارد شوم که برای واردات و صادرات در دنیا چه مکانیزمی وجود دارد و در کشور ما ساز و کار آن چیست. زمانی توضیح خواهم داد که ال سی و حواله هر کدام چیست. جهانگیری با بیان اینکه در همه جای دنیا ابتدا باید کالا وارد کشور شود و سپس ارز آن پرداخت شود، افزود: علت آنکه ما نمی‎توانیم به این شیوه عمل کنیم، وجود تحریم‎هاست. ما باید ابتدا ارز را حواله کنیم تا کالا وارد کشور شود که این خود آغاز خیلی از اتفاقات است.
ارز 4200 تومانی برای حفاظت از معیشت مردم است
جهانگیری با اشاره به اینکه این موضوع نیز در برخی رسانه‎ها مطرح می‌شود که در ارز ۴۲۰۰ تومانی رانت نهفته است، گفت: امروز کسانی که طرفدار عدم ترویج رانت بوده‎اند نیز به این باور رسیده‎اند که برای کمک و حفاظت از مردم باید اقداماتی انجام داد. او در ادامه به درآمدهای ۷۰۰ تا ۸۰۰ میلیارد دلاری در دوره دولت احمدی‌نژاد اشاره کرد و ادامه داد: این درآمدها دوره‎ای استثنایی در تاریخ کشور است که در این دوره به‌دلیل وفور درآمدهای ارزی، قیمت ارز را در همان حدی که می‎خواستند می‎توانستند نگه دارند. جهانگیری اضافه کرد: سال ۸۹ که کشور با تحریم روبه‌رو شد قیمت ۱۲۲۶ تومان برای ارز تعیین شد و قیمت دیگری تقریباً معادل دو برابر این رقم به‌عنوان ارز مبادله‌ای تعیین شد و در کنار این دو رقم، ارز آزاد در بازار حدود بیش از ۳ هزار تومان بود. وی با یادآوری اواخر سال ۹۶ که مقدمات خروج امریکا از برجام و بازگشت تحریم‎ها به چشم می‎خورد، افزود: در این مقطع مسائلی پیش آمد که فعلاً نمی‎توان آن را بازگو کرد. ما در اوایل سال ۹۷ برای برخی کالاها قیمت ارز را از ۳۸۰۰ تومان به ۴۲۰۰ تومان تبدیل کردیم و در بازار آزاد قیمت ارز ۶۰۰۰ تومان بود که البته برخی تصور می‎کنند دولت قیمت ارز را از ۶۰۰۰ تومان به ۴۲۰۰ تومان تبدیل کرده است. اینکه گفته می‌شود پرداخت ارز با قیمت ۴۲۰۰ تومان رانت است، این اقدام دولت در حقیقت برای حفاظت از معیشت مردم است و پرداخت ارز با این مبلغ تنها برای اقلام ضروری و برخی کالاهای اساسی است.
فساد مانند موریانه
به جان انقلاب افتاده
جهانگیری به موضوع فساد هم گذری زد و گفت: مردم باید بدانند و خودمان نیز باید باور داشته باشیم که با فساد مخالف هستیم. فساد در هرجا و توسط هرکس که باشد باید با آن مبارزه کرد چرا که فساد مانند موریانه به جان انقلاب افتاده تا آن را از پا درآورد. امید مردم زمانی تبدیل به یأس می‎شود که می‎بینند زندگی‎شان در سختی است اما عده‎ای با فساد زندگی آن چنانی دارند.
معاون اول رئیس جمهور، با اشاره به اینکه رئیس جمهوری در راستای شفاف‌سازی و مقابله با فساد خواسته بود که اسامی دریافت‌کنندگان ارز ۴۲۰۰ تومانی در سامانه‎ای منتشر شود که مردم در جریان آن قرار گیرند، گفت: در موضوع تسهیلات ۵۰ هزار میلیارد تومانی نیز در جلسه ستاد اقتصادی دولت موافقت شد که اسامی دریافت‌کنندگان این تسهیلات در سامانه اعلام شود تا مردم مطلع باشند که کدام واحدهای تولیدی از این امکان استفاده کرده‎اند. جهانگیری افزود: امریکایی‎ها هدف‎گذاری کرده بودند که اقتصاد ایران را متلاشی کنند اما اکنون که در آستانه سومین سال خروج امریکا از برجام و بازگشت تحریم‎های امریکا هستیم، آمارها و ارقام چیز دیگری می‎گویند. برخلاف وضعیت بسیاری از کشورهای بزرگ، ایران با هجوم مردم به فروشگاه‎ها و قحطی و کمبود کالا مواجه نشد و این در حالی است که ما در شرایط تحریم و فشار قرار داریم.
معاون اول رئیس جمهوری با اشاره به شیوع کرونا در کشور راه اصلی مبارزه با ویروس کرونا را ماندن در خانه و قطع زنجیره انتقال ویروس عنوان کرد و افزود: با وجود آنکه در ایران سرعت شیوع ویروس کرونا بالا بود، اما هیچ اتفاقی از جهت کمبود کالا نیفتاد و مردم احساس کمبود نداشتند. وی با اشاره به اینکه براساس گزارش‎ها در برخی فروشگاه‎ها میزان فروش روزانه در مقطع شیوع کرونا ۵ برابر مواقع عادی بوده است، تصریح کرد: با وجود آنکه حجم تقاضا بشدت افزایش یافت اما کم‌ترین کمبود یا خالی شدن قفسه‎ها را شاهد نبودیم که این توفیقات مرهون تلاش‎های کارخانه‎ها، واحدهای تولیدی و مدیریت خوب دست‎اندرکاران وزارت صمت بوده است.
ضرورت توجه به صادرات غیر نفتی
جهانگیری با اشاره به وضعیت قیمت و فروش نفت به اهمیت صادرات غیر نفتی تأکید کرد و گفت: تکیه اصلی ما برای درآمدهای ارزی بر صادرات غیرنفتی است، دولت باید در حد توان حمایت‌های لازم را از این بخش انجام دهد. وی افزود: باید موضوع رکود اقتصاد جهانی و نیز بیماری کرونا را جدی بگیریم و تا آنجا که لازم است واردات انجام داده و ذخایر کالاهای اساسی خود را افزایش دهیم. خوشبختانه وارد کنندگانی در کشور داریم که سرمایه‌های کشور هستند و با اعتباری که در دنیا کسب کرده‌اند می‌توانند بدون پرداخت ارز و با کسب مهلت برای تسویه، کالا وارد کشور کنند که این گونه افراد باید به‌طور جدی مورد حمایت قرار گیرند.

دفتر رئیس جمهوری در واکنش به این اظهارات رئیس دیوان محاسبات کشور تاکید کرده است: رئیس جمهوری به محض رویت رونوشت این گزارش، بلافاصله دستورات لازم را صادر کردند و خواستار بررسی و گزارش شدند و پیگیری ها جریان داشت. در بخشی از اطلاعیه دفتر رئیس جمهوری آمده است: رئیس جمهوری گزارش را ملاحظه کرده و بلافاصله دستور بررسی و اقدام برای تکمیل و اصلاح گزارش و برخورد با تخلفات احتمالی را دادند اما اشکال از اینجا حاصل شده است که برخلاف معمول دیوان محاسبات اطلاعات خود را کامل نکرده و گزارش ناقص و یکسویه‌ای منتشر کرده است. این اطلاعیه خاطرنشان می کند: همچنان که بانک مرکزی اعلام کرد، اطلاعات استفاده شده در گزارش مربوط به ماه آذر است در حالی که تا پایان سال، قسمت قابل توجه دیگری از تعهدات ارزی ایفا شده و کالای آن وارد شده و قسمت دیگری از واردات سفارش شده به سبب تحریم و یا عوامل دیگر در خارج از کشور متوقف شده و یا در فرایند تولید و ورود است. دفتر رئیس جمهوری با تاکید بر اینکه «بخش مربوط به تخلفات احراز شده هم به دستگاه قضایی معرفی شده است و تعدادی از متخلفین در بازداشت و منتظر محاکمه و صدور حکم هستند» افزوده است: اشکال اساسی این نحوه گزارش، در این خطای راهبردی بوده است که از یک اقدام استراتژیک در تأمین امنیت اقتصادی و امنیت غذایی و پایین نگه داشتن قیمت کالاهای اساسی، یک تصور منفی برای نظام ساخته و به جای آنکه معدود سوء استفاده کنندگان از این سیاست را مورد تخطئه قرار دهد، سیاست اصلی کشور را برای تأمین ارزان کالای اساسی مورد حمله قرار داده و کل سیستم ارزی و تجاری کشور را زیر سوال برده و برای معاندان نظام خوراک فراهم کرده است. این اطلاعیه تاکید دارد: همانطور که رئیس جمهوری محترم در سخنان خود در هیات دولت اشاره کردند، دولت از شفافیت کاملا استقبال می کند به گونه ای که قبل از ورود نهادهای نظارتی، در این عرصه شفاف سازی کرده است اما سوالی که برای افکار عمومی بی پاسخ مانده، این است که چرا یک نهاد نظارتی همانند دیوان محاسبات کشور در گزارش تفریغ بودجه، فقط گزارش مربوط به یک قوه را نقل و در خصوص نحوه هزینه بودجه در دیگر بخش ها و نهادها سکوت می کند. به عبارت دیگر وظیفه دیوان محاسبات در خصوص گزارش بودجه سایر قوا به فراموشی سپرده می شود و انگار فقط وظیفه دارد گزارش تفریغ بودجه دولت را قرائت کند. بی تردید افکار عمومی منتظر پاسخ در خصوص این دوگانگی است.

ندا آکیش/ زهره صفاری
خبرنگار
در روزهایی بسر می بریم که همه سرگردان میان نگرانی‌های ناشی از شیوع ویروس قرن، کرونا هستند و در کنار نگرانی بابت جان خود و عزیزان‌شان، کووید 19 را همچون اختاپوسی می‌بینند که نه بر یک کشور و یک منطقه یا حتی یک قاره که بر سراسر جهان پیچیده و اقتصاد، فرهنگ، دانش و در یک کلام، رشته‌های در هم تنیده اجتماع را تحت تأثیر خود قرار داده و در حال به نابودی کشاندن آنها است. امیدها در امروز زندگی بشر آنجا کمرنگ می شود که می‌بینند تاکنون هیچ درمانی برای این ویروس و بیماری ناشی از آن تاکنون به‌دست نیامده است. از همین رو اکنون اولویت نخست همه انسان‌ها از مردم عادی گرفته تا رهبران جهانی تنها خلاصی از این ویروس که نخستین ویروس قرن اخیر است که تمامی کشورها را در بر گرفته و درمان کووید 19 است. شاید امروز غافلگیری شوک اضطراب و انتظار، وضعیت امروز جهان باشد. اما در همیشه بر یک پاشنه نمی‌چرخد. سرانجام روزی فرا خواهد رسید که درمان کووید 19 یافته شود و جهانیان دیگر بار روی زندگی بی‌دغدغه را می‌بینند. از همین رو مجله «تایم» چاپ امریکا به سراغ 100 نفر از سیاستمداران، چهره‌های فرهنگی و هنرمندان رفته و از آنها درباره بیم‌های امروز جهان و امیدهای فردای جهان پرسیده و از آنها خواسته در مقالاتی کوتاه، تحلیل خود از وضع موجود و راهکارهایی برای داشتن روزگار و زندگی بهتری در پسا کرونا را بیان کنند. در اینجا گزیده‌ای از نظرات و تحلیل‌های 8 نفر از این افراد را می‌خوانید:

اتحادی به نفع بشر

بان کی مون
دبیر کل سابق سازمان ملل
رهبران جهان تا پیش از شیوع «کووید19» هرگز با چنین چالش سنگینی روبه‌رو نشده بودند. بیماری، اقتصاد را زمینگیر کرده و متأسفانه جان افراد زیادی را گرفته است. هیچ جایی در جهان از این ویروس در امان نیست. بنابراین برای مقابله با این تهدید تاریخی، سیاستمداران باید از ملی‌گرایی و خویش محوری فاصله گرفته و اتحادی به سود بشریت را شکل دهند. به‌عنوان دبیر کل سابق سازمان ملل، از اقدام گوترش(دبیر کل فعلی سازمان ملل) در تخصیص
2 میلیارد دلار بودجه حمایتی در این بحران حمایت کرده و به رهبران جهان توصیه می‌کنم تحت لوای سازمان ملل برای ارتقای سیستم مدیریت جهانی تلاش کنند تا بتوانیم در بحران‌های آتی کارآمدتر عمل کنیم. در این شرایط علاوه بر درک اهمیت سازمان‌ملل باید از همه منابع بین‌المللی-G20، صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی- برای حمایت از کشورهای آسیب دیده جهان بهره بگیریم. برای تضمین موفقیت‌های آینده، تقویت همکاری‌ها و ثبات ضرورت دارد. همچنین کنترل مرزها و برداشتن تحریم‌ها در مسائل دارویی و بهداشتی لازم و ضروری است. کرونا، چهره هولناک نابرابری‌ها را نیز نشان داد به‌طوری که تقسیم ناعادلانه ثروت در میان کشورها بحران را اسفناک‌تر کرده است. نباید فراموش کرد در مواجهه با کرونا، حقوق بشر، انسجام و عدالت باید رعایت شود و حکومت‌ها نباید حقوق مردم و دموکراسی را زیر سؤال ببرند. ما پیش از کرونا نیز با معضلاتی نظیر آب و هوا و سلاح هسته‌ای روبه‌رو بودیم و حالا اگر جهان جسارت لازم را برای اقدام هماهنگ نشان دهد، جایگاه بهتری در آینده خواهیم داشت.

ضرورت همبستگی در پساکرونا

میخاییل گورباچف
آخرین رهبر اتحاد جماهیر شوروی
نخستین ماه سال‌جاری میلادی، ما بار دیگر دریافتیم که جهان تا چه حد آسیب پذیر است و با یک هشدار به‌سمت بحران پیش‌رفت. تهدید «کووید19» پیش روی همه کشورها است و هیچ کشوری به تنهایی قادر به رهایی از آن نیست. بنابراین نخستین اقدام شکست این ویروس جدید و هولناک است اما حتی دراین شرایط نیز باید نیم نگاهی به آینده داشته باشیم. بسیاری بر این باورند که جهان هرگز به‌شرایط گذشته باز نمی‌گردد. اما درس‌هایی که از این ویروس گرفته‌ایم آینده را مشخص می‌کند. در اواسط دهه 80 میلادی من نسبت به تهدیدات هسته‌ای هشدار دادم. رهبران امریکا و شوروی آن را تقبیح کردند اما با وجودی که 85 درصد این سلاح‌ها نابود شد تهدید آن باقی مانده است. در حال حاضر که جهان همچنان با چالش‌هایی نظیر فقر، نابرابری، بحران محیط زیست، بحران مهاجرت و... روبه‌رو است، تهدید بیماری و همه گیری، جهان را در برگرفته و بسرعت پیش می‌رود و کشورهای فقیر بیشترین آسیب را می‌بینند. در این شرایط باید موضوع امنیت را بازنگری کنیم. هدف ما باید تأمین امنیت بشر در زمینه تأمین غذا، آب، محیط زیست پاک و بهداشت و سلامت باشد و برای نیل به این هدف باید برنامه‌ها و استراتژی‌ها و زیرساخت‌ها را تقویت کنیم. اما تا زمانی که دولت‌ها از سرمایه‌گذاری بیشتر برای تأمین سلاح دست برندارند این امر محقق نمی‌شود. بارها گفته‌ام باز هم می‌گویم؛ ما باید نظامی گری را از سیاست خارجی، روابط بین‌الملل و تفکر جهانی پاک کنیم و سازمان ملل باید در این راه پیشگام شود.

تأکید بر وابستگی کشورها به یکدیگر

دالایی لاما
رهبر بوداییان تبت
گاهی دوستانم ازمن می‌خواهند که با قدرت ماورایی مشکلات جهانی را رفع کنم اما همیشه به آنها می‌گویم «دالایی لاما» این قدرت را ندارد.
چون اگر غیر از این بود بدون شک می‌توانستم دردهای خودم را درمان کنم. ما همه انسان‌هایی هستیم که ترس، امید و... را تجربه می‌کنیم و در سال‌های اخیر سعی کردم بر موضوع غلبه بر احساسات تأکید کنم.
به‌عبارت دیگر وقایع جهان را واقعی و بدون ترس و سردرگمی ببینم. بنابراین در این شرایط اگر راهکاری برای حل یک معضل وجود داشته باشد باید از آن بهره برد در غیر این صورت نباید وقت صرف آن کرد.
در عقاید بودا، هیچ جزئی از جهان مستقل نیست و به همین دلیل نیز بارها بر مسئولیت جهانی تأکید کرده‌ام.
این همه‌گیری هولناک کرونا این وابستگی را بخوبی نشان داد و به ما یادآروی کرد هر اقدام مؤثر و ساختاری می‌تواند به همه بشر کمک کند. در این بحران ما نگران عزیزانمان، آینده جهان، اقتصاد و زندگی‌های فردی‌مان هستیم اما تنها با دعا نمی‌توان کاری از پیش برد. این ویروس نشان داد که ما باید مسئولیت پذیر باشیم و با کمک به کادر درمانی برای رفع این ویروس و تضمین آینده و خطرات مشابه تلاش کنیم.
تصاویر ماهواره‌ای از کره خاکی بخوبی نشان می‌دهد که جهان هیچ مرز واقعی ندارد و سرعت انتشار این ویروس در جهان نیز بر این امر صحه گذاشت و بر ضرورت همبستگی تأکید کرد.
این بحران نیز مانند جنگ‌ها و تهدیدات پیشین می‌گذرد اما مهم این است که ما امیدوار بمانیم و تلاش‌های مؤثری برای آینده انجام دهیم.

مثبت بیندیشید

مارگارت اتوود
نویسنده برجسته کانادایی
در این روزها مانند رانندگانی هستیم که روی پل متحرکی، امیدوار به رسیدن به آن سوی مسیر پیش می‌رویم. با خودمان فکر می‌کنیم آیا همه چیز به شرایط عادی بازمی گردد. اما سؤال مهم این است؛ ما در شرایطی بین حال و آینده چه وظیفه‌ای داریم؟  تصور کنیم همه آنچه آرزو دارید همچنان در سبد آینده آن سوی پل قرار دارد بنابراین با اطمینان از وجود روزهای پیش رو برای رسیدن به آن، تمام توانتان را به‌کار بگیرید. بسیاری معتقدند قرنطینه، آلودگی‌های محیط زیستی را از بین برده است اما سؤال این است که این شرایط چه تأثیری در زندگی واقعی و آینده پیش روی ما داشته است؟ فرصت خوبی است چند مورد را در نظر بگیرید و روی آن فکر کنید. باید سرنوشت را پذیرفت. این روزها بسیار هراس انگیز و ناخوشایند است. بسیاری از مردم جانشان را از دست داده‌اند، خیلی‌ها بیکار شده‌اند و زندگی از مسیر عادی خارج شده است اما اگر شما هنوز بیمار نشده اید حتی اگر فرزند خردسالی دارید که نگران آینده‌اش هستید شما همچنان شرایط خوبی دارید. از اوقات‌تان لذت ببرید و به پایان بحران فکر نکنید. متفاوت زندگی کنید. اینکه حالا بهترین یا بدترین زمان زندگی ماست بستگی به خود ما دارد. اما اگر این مطلب را می‌خوانید یعنی هنوز زنده‌اید و می‌توانید درک کنید.

مراقب کودکان باشیم

آنجلینا جولی
ستاره هالیوود
فارغ از همه تبعاتی که همه‌گیری کرونا بر جهان خواهد داشت، حمایت از کودکان مهم‌ترین چالش پیش رو است. آنچه تحقیقات علمی نشان می‌دهد کودکان جزو گروه‌های آسیب پذیر برای ابتلا به ویروس نیستند اما تبعات ثانویه اجتماعی این بحران آنها را تهدید می‌کند. در شرایط قرنطینه بسیاری کارشان را از دست داده‌اند و مشکلات اقتصادی کشورها  افزایش بی‌سابقه‌ای داشته است. این معضلات، تنش و اضطراب را در خانواده‌ها بالا برده و در نتیجه آن، خطر افزایش خشونت‌های خانوادگی نیز جوامع را تهدید می‌کند. در امریکا از هر 15 کودک، یک نفر هر ساله قربانی خشونت خانوادگی می‌شود و 90 درصد آنها شاهد این درگیری‌ها هستند. به طور تقریبی هر روز 137 زن کشته می‌شوند و بسیاری از این جنایت‌ها دربرابر چشمان فرزندان آنها است. با همه‌گیری کرونا و برقراری قوانین قرنطینه و فاصله‌گذاری اجتماعی زمینه بروز این خشونت‌ها افزایش یافته است. این در حالی است که با تعطیلی مدارس و مراکز تفریحی، روابط کودکان با دوستان و محیط خارج محدود شده و آزادی عمل لازم را ندارند. ضمن اینکه برای بسیاری از آنها که مدرسه محیط امن تری نسبت به فضای پرتنش خانوادگی است، بحران شدیدتر است. ما برای این شرایط آموزش‌های کافی را نداشته‌ایم.
بنابراین سازمان‌هایی مانند انجمن جهانی «نه به خشونت علیه کودکان» در این بحران، با برگزاری مشاوره‌های آنلاین به کمک کودکان و خانواده‌ها آمده است. بخش کودک به‌صورت زنده با خانواده‌ها ارتباط گرفته و توصیه‌های لازم برای ایجاد آرامش در خانه را می‌کند. باید به یاد داشته باشیم که حفاظت از کودکان فردی نیست و نیازمند اقدامی در سطح کشورها است.

غربت پناهجویان در همه‌گیری جهانی

میشله باشله
کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل
همه‌گیری کووید 19 برخی از فاحش‌ترین آسیب پذیری‌های جوامع ما را عیان کرد. میلیون‌ها انسانی که در حال حاضر بیشترین ریسک ابتلا به کووید 19 را دارند همان‌هایی هستند که اغلب نیازهایشان نادیده گرفته می‌شود؛ مانند سالمندان بویژه آنهایی که در خانه‌های سالمندان نگهداری می‌شوند، زندانی‌ها، افرادی که در مراکز درمانی روانی نگهداری می‌شوند، اقلیت‌ها، فقرا، مهاجران. در شرایط کنونی ما نمی‌توانیم هیچ‌کس را نادیده بگیریم بویژه آنهایی را که مجبور به ترک خانه‌ها و جوامع خود شده‌اند. میلیون‌ها مهاجر در سراسر جهان یا دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی ندارند یا جرأت درخواست چنین مراقبت هایی  ندارند زیرا می‌ترسند بازداشت شوند. شیوع ویروس کرونا در کمپ‌های پناهجویی را بازداشتگاه‌های مختص پناهجویان در کشورهایی مانند بنگلادش، بورکینافاسو، یونان و سوریه یک نگرانی جدی است. تصمیم کشور پرتغال مبنی بر اینکه مهاجران می‌توانند به تمام نیازهای بهداشتی و درمانی خود و همچنین دیگر خدمات اجتماعی دسترسی کامل داشته باشند یک استراتژی خوب و زیرکانه است. ایتالیا، نیوزیلند و کره‌جنوبی هم اقدامات خوبی را در زمینه حفاظت از مهاجران انجام داده‌اند اما برخی رهبران جهان می‌کوشند ترس مردم کشورشان از کووید 19 را به گونه‌ای جهت دهی کنند که این ترس به خشم آنها از اقلیت‌هایی مانند مهاجران تبدیل شود و مردم، مهاجران را مقصر شیوع بیماری در کشورشان بدانند. در حالی که در حال حاضر بسیاری از کسانی که در خط مقدم مبارزه با کووید 19 کار می‌کنند، خودشان مهاجر یا از اقلیت‌ها هستند.

ناتوانی کووید 19 در رفع یک شکاف تاریخی

سامانتا پاور
نماینده سابق امریکا در سازمان ملل
در سال 1987 رونالد ریگان، رئیس جمهوری وقت ایالات متحده امریکا از تریبون سازمان ملل متحد گفت: «شاید ما نیاز به یک تهدید جهانی خارجی داریم تا قدر روند عادی زندگی‌مان را بدانیم.» کروناویروس همان مهاجم خارجی است که می‌تواند باعث شود همکاری‌های فرامرزی و فراجناحی رخ دهد. اما این همه‌گیری در ایالات متحده هم در زمانی رخ داده که این کشور قطبی‌ترین دوران تاریخ خود را سپری می‌کند و شکاف بین دموکرات‌ها و جمهوریخواهان حدود 82 درصد است. انتظار می‌رفت این همه‌گیری شکاف‌ها را کم کند اما برخلاف سابقه تاریخی حوادث تکان دهنده، این بار کروناویروس نه تنها نتوانست بین دموکرات‌ها و جمهوریخواهان اتحاد ایجاد کند بلکه شکاف‌ها را عمیق‌تر کرد. دولت ترامپ در چنین شرایط حساسی واحد «پاسخگویی به همه گیری» کاخ سفید را منحل کرد و درصدد قطع بودجه مراکز کنترل و پیشگیری بیماری و بودجه سازمان جهانی بهداشت برآمد. همه‌گیری ویروس کرونا ما مردم ایالات متحده را تغییر خواهد داد. ما از این پس کمتر سفر خواهیم کرد و بیشتر متمرکز خواهیم ماند. برخی‌ها شاید دیگر مانند گذشته اجتماعی نشوند و بعضی‌ها هم ممکن است انزوا را بشکنند و بفهمند که در ارتباطات انسانی بودن چقدر لذتبخش است.

اتحاد سفید در قاره سیاه

کایریل رامافوسا
رئیس جمهوری آفریقای جنوبی
همه‌گیری کووید 19 یک یادآوری خشن از این موضوع است که جهان تا چه اندازه درهم تنیده است. بیماری مرزها را در سراسر جهان درنوردید از اروپا گرفته تا آسیا از شمال امریکا گرفته تا جنوب امریکا و تا آفریقا همه جا با این همه‌گیری در چالش هستند. این همه‌گیری هنوز هم در کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته ادامه دارد و تمام تعاریف مربوط به فقیر وغنی، ملیت، رقابت و طبقه اجتماعی را بی‌معنا کرده است. این همه‌گیری تنها بر سیستم‌های بهداشت و درمان فشار نمی‌آورد بلکه بر سبک زندگی، تجارت و رشد اقتصادی هم فشار می‌آورد. اگر نتوان با این همه‌گیری مقابله کرد تمام تلاش‌های کشورهای آفریقایی برای ریشه کنی فقر، نابرابری و توسعه نیافتگی از بین می‌رود. بنابراین کشورهای آفریقایی تصمیم گرفته‌اند با هم متحد شوند و یک پاسخ یکپارچه‌ درون قاره‌ای به کووید 19 بدهند. در آفریقا در حال حاضر شمار مبتلایان قطعی بیش از 10 هزار نفر است. این رقم در مقایسه با دیگر مناطق جهان کم است اما اگر کاری انجام نشود بسرعت شمار مبتلایان ظرف چند هفته بالا می‌رود. سیستم‌های بهداشت و درمان ضعیف در کشورهای آفریقایی، فقر فراگیر در این کشورها، تعداد بالای جمعیت در مناطق شهری و شرایط بهداشتی ضعیف همگی باعث شده آفریقا آسیب پذیرتر از دیگر نقاط جهان باشد.

در جلسه عصر یکشنبه هیأت وزیران به ریاست حجت‌الاسلام‌و‌المسلمین دکتر حسن روحانی رئیس جمهوری: وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی گزارشی از بهبود رتبه کشور در خصوص تعداد مبتلایان به کرونا و میزان بهبودیافتگان آن و دو رقمی ماندن آمار مرگ و میر ناشی از این بیماری ارائه داد.
رئیس جمهوری ضمن تقدیر از زحمات کادر پزشکی اظهار امیدواری کرد رقم ابتلا و مرگ و میر به تدریج منفی شود. در عین حال ضمن پر اهمیت خواندن آغاز کسب و کارها، از مردم خواست پروتکل های بهداشتی را کاملاً رعایت کنند تا مجبور به بازگشت به عقب یا شرایط قبل و تعطیلی مجدد کسب و کارها نشویم.
 روحانی همچنین از وزیر امور اقتصادی و دارایی درخواست نمود برنامه اشتغال متناسب با وضعیت کرونایی برای طرح و بررسی در دولت، تهیه و ارائه کند.
رئیس جمهوری گفت: کرونا یک بیماری است ولیکن بیکاری یک خطر بزرگ است، نباید مرگ و میر ناشی از کرونا مهار شود ولی مرگ و میر ناشی از فقر و بیکاری راه بیفتد.
 روحانی از همه دستگاه های ذیربط خواست شرایط اشتغال، کسب و کار و تولید را به حد امکان تسهیل کنند و در صورت نیاز به اخذ مصوبه از دولت، مراتب را به دولت منعکس کنند.
رئیس جمهوری همچنین به وزیر اطلاعات دستور داد نسبت به اقدام غیرقانونی و غیر اخلاقی از بین بردن جوجه‌های یک روزه سریعاً رسیدگی شود و عاملان آن تحت تعقیب قرار گیرند.

گروه سیاسی/ در جلسه ستاد ملی مقابله با کرونا که روز گذشته به ریاست رئیس‌جمهوری تشکیل شد، آخرین تدابیر فعالیت گام‌به‌گام و پلکانی فعالیت‌ها و کسب و کارها اتخاذ شد. مطابق این تدابیر، اماکن مقدس و تجمعات مذهبی همچون تجمعات ماه مبارک رمضان همچنان تعطیل و مراکز آموزشی و دانشگاهی نیز همچنان از راه دور و از طریق شبکه‌های اجتماعی برقرار خواهند بود. این تدابیر یک روز پس از جلسه رؤسای کمیته‌های تخصصی این ستاد اتخاذ شد که شنبه گذشته با حضور رئیس جمهوری برگزار شده بود، فرآیندی که نشان دهنده کارشناسی بودن تصمیمات و طی شدن مراحل مربوط به آن است.
به‌گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست جمهوری، حجت‌الاسلام حسن روحانی در آغاز جلسه روز گذشته ستاد ملی مقابله با کرونا، از همراهی مردم و کسبه در آغاز فعالیت کسب و کارهای کم خطر و رعایت پروتکل‌ها در تهران و سایر استان‌ها قدردانی کرد و در تشریح دلیل این همراهی گفت: هیچ هجومی در مسأله مبتلا شدن یا مراجعه به بیمارستان نداشتیم و البته این بدان معنا نیست که موضوع کرونا تمام شده یا نباید مراعات کنیم؛ بلکه این موفقیت به‌خاطر مراعات مردم و کسبه محترم است. به‌گفته رئیس جمهوری با شروع شیوه‌های جدید غربالگری در استان‌ها، از افراد نزدیک به مبتلایان به کرونا نیز تست گرفته می‌شود و این گام مهم ما را به شرایط مهار بیماری نزدیک می‌کند.
او ضمن قدردانی از تلاش شبانه روزی کادر درمانی در بیمارستان‌ها و نیز در غربالگری‌ها، کم شدن آمار بستری، بستری‌های بدحال و آمار فوتی‌ها در روزهای گذشته را خوشحال‌کننده‌ دانست و افزود: این روزها در سراسر دنیا کشوری نداریم که با این ویروس درگیر نباشد. این ویروس در زندگی اجتماعی و سیاسی و در سیاست‌های جهانی و اقتصاد جهان تأثیرگذار بوده است اما برای مردم ما سخت‌تر بود، یکی به‌دلایل تحریم است که بسیاری از کشورها شرایط تحریم را ندارند، دلیل دیگر مناسبات نوروز و سبک‌های سنتی مربوط به این مراسم ملی مانند دید و بازدیدها بود که تعطیلی این مراسم ملی برای مردم سخت بود.
رئیس جمهوری یکی دیگر از دشواری‌های پیش رو برای ایرانیان و نیز همه مسلمانان را در پیش بودن ماه مبارک رمضان و جاذبه تجمع در مسجد دانست و گفت: اماکن مقدس همیشه برای ما جاذبه زیادی دارند که در ماه مبارک رمضان بیشتر می‌شود، اما ناچاریم به مردم بگوییم که شرایط قبلی را همچنان تا نیمه اردیبهشت ادامه دهید، البته قبل از نیمه اردیبهشت جلساتی را تشکیل می‌دهیم و طی آن وزارت بهداشت و درمان مطالعه و بحث می‌کند با درنظر گرفتن شرایط کشور در آن مقطع، اگر توانستیم تصمیم جدیدی اتخاذ می‌کنیم.
روحانی با بیان اینکه در ماه مبارک رمضان تجمع و افطاری مانند گذشته نداریم، از همه مردم و نیز نهادهای عمومی غیردولتی و بخش خصوصی مردم خواست که به راه‌های مختلف به یاری افراد نیازمند بشتابند؛ چراکه اگر همه در کنار هم باشیم راحت‌تر می‌توانیم در این ماه مقدس از این مشکلات عبور کنیم.
رئیس جمهوری با اشاره به اینکه پیشنهاد تعطیلی تجمعات مذهبی تا پایان اردیبهشت ماه بود، ادامه داد: اما جناب آقای اعرافی از حوزه علمیه قم (مدیر حوزه‌های علمیه سراسر کشور) که اینجا حضور دارند، نظرشان این بود و اعضا هم همه قبول کردند که تا نیمه اردیبهشت، یک بار دیگر برای این کار فکر کنیم و تصمیم بگیریم.
روحانی درباره شروع به کار شغل‌های با ریسک متوسط مانند مغازه‌های واقع در اماکن مسقف مثل بازار یا پاساژ هم گفت: بنا شد این کسب و کارها فعالیت خودشان را با رعایت همه پروتکل‌های بهداشتی از اول اردیبهشت شروع کنند، اما اگر در بازار یا در پاساژ یک شغل پرریسک وجود دارد مثلاً رستوران یا قهوه خانه که مردم در آن اجتماع می‌کنند، (این مشاغل) همچنان تعطیل هستند، مگر اینکه کسی غذایی در جایی درست می‌کند یا رستوران می‌تواند غذای آماده به مشتری بدهد. اما اگر مردم بخواهند آنجا در کنار هم بنشینند و غذا صرف کنند این جزو موارد پرریسک است.
رئیس جمهوری، ورزشگاه‌ها یا همه جاهایی که محل اجتماع است مانند همایش، کنفرانس، مجالس شادی، مجالس مصیبت و مجالس عبادی و همچنین مشاغلی که در آن اجتماعات است را پر ریسک و همچنان تا اطلاع ثانوی بسته اعلام کرد و افزود: مردم بدانند در این حالت (بازگشایی) پلکانی هر قدمی که برمی‌داریم، بعداً وزارت بهداشت و درمان این قدم‌ها را بررسی می‌کند و وزارت کشور با استانداران خود مداوم آن را بررسی می‌کند، اگر ببینیم یک جایی مشکل ایجاد می‌کند حتماً ناچاریم قدمی را که جلو گذاشتیم، به عقب بازگردیم.
روحانی بر همین اساس از همه کسبه و مردم خواست اصول بهداشتی را مراعات کنند.
رئیس جمهوری همچنین فعالیت مشاغل با ریسک متوسط مانند بازارها و پاساژها را با هدف جلوگیری از تجمع، تا 6 بعدازظهر اعلام کرد.
روحانی در ادامه جلسه، شرط دریافت تسهیلات بانکی از سوی مشاغل را این طور اعلام کرد که کارگری را اخراج نکرده باشند و درباره شرط دیگر پرداخت این تسهیلات افزود: همچنین وامی که به آنها می‌دهیم شفاف اعلام و گفته شد چه کسی و چه مقدار وام گرفته، بنابراین اگر پذیرفتند این وام را بگیرند، ضمن اینکه مقرراتی مانند چک برگشتی هم (که مانع دریافت تسهیلات می‌شد) در این زمینه مدنظر نخواهد بود.
روحانی در ادامه از ادامه مرخصی زندانیان تا اردیبهشت ماه خبرداد و درباره فعالیت آموزش و پرورش و دانشگاه‌ها هم با بیان اینکه تصمیم جدیدی نگرفتیم، ادامه داد: دانشگاه‌ها در زمینه تحصیلات دکترا می‌توانند حضوری فعالیت آموزشی داشته باشند و بقیه موارد به‌همین صورت می‌ماند تا ببینیم شرایط آینده ما چه خواهد شد.
او درباره بازگشت ایرانیان خارج از کشور نیز با بیان اینکه حتماً باید در بازگشت در قرنطینه‌ باشند تا از آنان تست گرفته شود؛ اظهارکرد: اگر تست همه منفی بود جمعی که با آن پرواز آمدند، می‌روند و به فعالیت خودشان ادامه می‌دهند؛ اما اگر تست تعدادی از اینها مثبت بود، مقررات وزارت بهداشت و درمان باید انجام شود و باید مدتی در قرنطینه بمانند.
روحانی درباره حمل‌ونقل در شهرهای بزرگ مخصوصاً تهران با بیان اینکه اگر به مردم توصیه کنیم با مترو و اتوبوس مسافرت کنند، اجرای پروتکل‌ها سخت است و اگر از وسیله شخصی‌ استفاده کنند، ترافیک درست می‌شود، گفت: بنا شد با کمک دولت اتوبوس خریداری بکنند که تا پایان اردیبهشت در اختیار آنها قرار بگیرد؛ همچنین اتوبوس‌های خوابیده تعمیر شوند.

فریبا خان‌احمدی
خبرنگار
به‌دنبال شیوع اپیدمی کرونا آمار اهدای خون در کشور کاهش قابل توجهی داشته است. خبرهایی که از استان‌های مختلف به گوش می‌رسد که حکایت از کاهش مراجعه مردم به مراکز اهدای خون دارد، کم شدن میزان تردد افراد در سطح شهر و نگرانی افراد از انتقال ویروس کرونا در پایگاه های اهدای خون از جمله دلایل کاهش میزان مراجعه مردم برای اهدای خون است. با کاهش 35 درصدی اهدای خون پایگاه‌های انتقال خون روزهای سختی را برای مهار بحران کمبود خون از سر گذرانده‌اند  اما به نظر می رسد این روزها به‌دلیل پویش‌های مردمی آرامش نسبی به شبکه انتقال خون کشور بازگشته است. با این حال دکتر پیمان عشقی مدیرعامل سازمان انتقال خون روزهای پیش‌رو را نگران‌کننده توصیف می‌کند. همزمانی آغاز ماه مبارک رمضان با شروع عمل‌های جراحی الکتیو: (حضور خودخواسته و غیر اورژانسی بیمار در مراکز درمانی) در اردیبهشت ماه مدیرعامل این سازمان را در تأمین خون کشور نگران کرده است. او از مردم و اهداکنندگان مستمر می‌خواهد به پایگاه‌ها مراجعه کنند و خون و پلاکت اهدا کنند. با وی گفت‌و‌گویی کرده‌ایم که می‌خوانید:
با آغاز اپیدمی کرونا خبرهایی از کاهش ذخایر خونی در برخی استان‌ها به‌گوش می‌رسد، از طرفی نگرانی از انتقال ویروس کرونا و قرنطینه خانگی هم موجب شد مراجعه مردم به مراکز اهدای خون کاهش یابد. در این روزهای کرونایی سازمان انتقال خون چگونه وضعیت تأمین خون و فرآورده‌های خونی کشور را مدیریت می‌کند؟
ما از قبل بحران کمبود ذخایر خونی را در کشورپیش‌بینی می‌کردیم به‌طوری که 3 هفته پیش از آنکه وزارت بهداشت ویروس کرونا را در کشور تشخیص دهد از طریق وب کنفرانس با رؤسای انتقال خون چین، تایلند، کره و شرق آسیا صحبت کردیم که شما در این اوضاع چکار کردید و چه مشکلاتی داشتید؟ کرونا پدیده جدیدی بود و هیچ ذهنیت وآگاهی نداشتیم، متأسفانه شیوع ویروس به قدری سریع بود که فرصت نداد و ما با عواقب آن درگیر شدیم. آن زمان رئیس انتقال خون چین تجربیات زیادی را در اختیار ما قرار داد. با همین دانسته‌ها بارها در سازمان انتقال خون تشکیل جلسه دادیم، بالاخره در روزهای ابتدایی شرایط سخت بود. ما با محدودیت‌ها، معذوریت‌ها و کمبود لوازم حفاظتی مواجه بودیم و از طرفی تنظیم گایدلاین‌های مربوط به انتقال خون کشور 2 تا 3 هفته طول کشید. البته بعد از آن همین دستورالعمل‌ها را در اختیار کشورهای منطقه نیز قرار دادیم و سازمان بهداشت جهانی هم بسیار استقبال کرد. ما در شرایطی که کشور با شیوع ویروس کرونا درگیر بود در موضوع خون و فرآورده‌های خونی واقع‌بینانه و سخت‌گیرانه برخورد کردیم به این دلیل که بتوانیم به بیماران اطمینان بدهیم که خون با بالاترین استاندارد جهانی در اختیارشان قرار می‌گیرد. بر خلاف کشورهایی مانند امریکا شاخص اهدای خون را پایین نیاوردیم. مثلاً امریکا بعد از کاهش 75 درصدی میزان اهدای خون، ملاک‌های دائم و موقت اهدای خون را کنار زد. حتی در این مدت از افرادی که در یک ماه گذشته دچار آنفلوانزا، سرماخوردگی و تب بودند خون نگرفتیم با اینکه برخی استانداردها اجازه می‌داد تا 21 روز بعد از ابتلا به این بیماری‌ها، افراد خون اهدا کنند.
میزان ذخایر خون سازمان انتقال خون نسبت به قبل شیوع کرونا چه تغییری کرد؟ آیا کاهش اهدای خون بیماران را با مشکل جدی مواجه ساخت؟
 ما علی‌رغم همه سخت‌گیری‌ها در شاخص اهدای خون، وارد فاز بحران به مفهوم تعریف انتقال خون نشدیم وقتی که ذخایر خون کشور به زیر 3 روز برسد این یعنی بحران. ما به بحران نزدیک شدیم ولی به‌دلیل تنظیم دستورالعمل‌ها، آماده کردن جایگاه‌های انتقال خون برای پذیرایی اهدا کنندگان، آموزش مردم و نوع تبلیغات‌مان از مرز بحران رد نشدیم البته برای تشویق مردم برای اهدای خون باید کاری می‌کردیم که این اقدام با پروتکل‌های وزارت بهداشت مبنی بر خانه ماندن تناقض نداشته باشد چرا که ما می‌گفتیم مردم از خانه بیرون بیایند و خون اهدا کنند برای همین این شعار را انتخاب کردیم که «اگر از خانه خارج می‌شوید خون اهدا کنید» یا «کرونا ما را از یاد بیماران غافل نکند». به‌هرحال این تناقض‌ها در ذهن مردم بود. با آغاز پویش مردمی و ورود هنرمندان، ورزشکاران و بسیجیان کمک کرد ما وارد بحران نشویم. وقتی ذخایر خون به حدود 4 روز رسید فعالیت پویش‌های مردمی جواب داد و الان ذخایر خون کشور در حد قابل قبولی است.
میانگین اهدای خون و تعداد اهدا‌کنندگان مستمر در روزهای قبل کرونا چه تفاوتی با روزهای قرنطینه دارد؟
بعد از شیوع کرونا مدیریت مصرف خون بیمارستانی فعال شد و ذخایر خون را بهینه مصرف کردیم. مهم‌ترین کاری که کردیم از اهداکنندگان مستمر و مورد اعتمادمان خواستیم در پایگاه‌های انتقال خون مستقر شوند و استانداردها را بازرسی کنند.
بعد از شوک کرونا که وارد شد اهدای خون کاهش یافت. در اسفند 98، 35 درصد کاهش اهدای خون را نسبت به‌مدت مشابه سال قبل داشتیم. این افت شدید در هفته اول اسفند رخ داد و این عدد به 4 هزار اهدای روزانه رسید که خیلی کم بود. عدد اهدا بتدریج از هفته دوم اسفند شیب صعودی پیدا کرد و به حدود 7 هزار و 600 اهدای روزانه خون رسید. البته اهدای خون در نوروز 99 نسبت به نوروز 98، حدود 20 درصد کاهش یافت و بعد از آن شعار مجازی ما «اگر از خانه بیرون می‌آیید بیماران را فراموش نکنید» خیلی کمک کرد.
نکته جالب آنکه میزان مصرف خون در نوروز امسال پایین آمد و چون اهدا هم پایین آمده بود ذخایر خونی تا حدودی ثابت ماند و ذخایر خونی ما نسبت به نوروز 98 تغییری نکرد به‌هرحال در ایام نوروز بیشتر مصارف خون مربوط به بیماران تالاسمی، سرطانی و تروما‌ها است و مصرف ما تغییر فاحشی پیدا نکرد یعنی مثلاً همین عدد 72 هزار و 757 واحد خون مصرفی را در سال قبل هم داشتیم اما در نوروز امسال نسبت به سال قبل 20 درصد کاهش اهدا داشتیم و برای همین ذخایر خون به حدود 4 روز کاهش پیدا کرد که نزدیک بحران بود از هفته دوم یعنی 19 و 18 اسفند به حداقل ذخایر خونی در کشور رسیدیم هیچ کسی در این ایام سراغ ما را نمی‌گرفت چون همه درگیر مرگ و میر کرونا بودند ما 4 روز بیشتر در کشور خون نداشتیم. از طرفی در تهیه ماسک، مواد ضدعفونی‌کننده از سهمیه وزارت بهداشت دچار مشکل بودیم چون بیمارستان‌ها در اولویت بودند از یک سو با کمبود تجهیزات و از سوی دیگر در مرز بحران بودیم. از 19 اسفند با شروع پویش‌ها مردم باور کردند پایگاه‌های انتقال خون بهداشتی است و فاصله‌گذاری اجتماعی رعایت می‌شود و به همه مراجعه‌کنندگان ماسک می‌دهیم، تشویق شدند به مراکز مراجعه کنند.
مردم بسیار به انتقال خون اعتماد دارند ولی شرایط طوری بود که حتی داوطلبان همیشگی ما هم دچار ترس شده بودند و می‌گفتند خانواده‌هایشان اجازه نمی‌دهند به مراکز مراجعه کنند. دو هفته طول کشید تا مردم شرایط بهداشتی حاکم بر پایگاه‌های انتقال خون را باور کنند به‌طوری که روز شنبه ذخایر خونی کشور 6 روز بود که کاملاً در حد انتظار است.
در شرایطی که کشور با بحران کرونا مواجه بود چقدر نگران بودید در تأمین خون بیماران دچار مشکل شوید؟
در دو تا 3 هفته آغاز اپیدمی کرونا زیر 90 درصد درخواست‌های مربوط به خون و فرآورده‌های خونی را جواب می‌دادیم. الان 98درصد درخواست‌های مربوط به خون و فرآورده‌های خونی را در کل کشور پاسخ می‌دهیم اما به‌طور کلی سال 98 به‌دلیل اتفاق‌های متعددی که افتاد و ربطی هم به سلامت مردم نداشت 4 درصد افت کاهش اهدای خون داشتیم و این عدد برای ما آزاردهنده است. به‌طور کلی یکی از دلایل افت خون کشور روند رو به کاهش اهدای خون در سه سال گذشته است. شاخص اهدای خون از 27 در هزار به 25 در هزار رسیده است چرا که قبلاً سیاست سازمان انتقال خون سوق دادن مردم به اهدای پلاسما بود. با توجه به کاهش 4 درصدی اهدای خون، کرونا این وضعیت را تشدید کرد. به‌هرحال به‌دلیل داشتن شبکه خونرسانی در کشور اجازه ندادیم در روزهای کرونایی هیچ استانی دچار بحران جدی شود.

برش
با توجه به آغاز ماه مبارک رمضان و کاهش اهدای خون در روزهای ابتدایی این ماه آیا می‌توانیم به این شاخص‌ها خوش‌بین باشیم؟

 خیر. در 10 روز اول ماه مبارک اهدای خون کم می‌شود اما بیمار و مصرف خون کم نمی‌شود ما باید هفته اول ماه رمضان بیشترین فعالیت تبلیغاتی را داشته باشیم دلیل بعدی آن است که امسال شرایط پیچیده‌تر هم می‌شود به‌هر‌حال از اول اردیبهشت به دستور وزارت بهداشت اعمال جراحی الکتیو از سر گرفته می‌شود و چون بیماران زیادی در نوبت‌اند. تعداد عمل‌های جراحی زیاد می‌شود. من نگرانم که شروع عمل‌های جراحی به ماه رمضان خورده است که اهدای خون کم می‌شود. نکته مهم دیگر آنکه بعضی از فرآورده‌های خونی از جمله پلات‌ها طول عمرشان کوتاه و 3 روز است. مردم باید نو به نو خون و پلاکت اهدا کنند.  به‌هر‌حال مردم باید بدانند بیماری بیماران سرطانی، تالاسمی و هموفیلی‌ها و شیمی‌درمانی‌ها به‌خاطر کرونا و ماه رمضان متوقف نمی‌شود و نیاز به خون دارند.
در پایان این نکته را هم در گزارش‌تان اشاره کنید که سازمان انتقال خون از اول اردیبهشت ماه آماده دریافت پلاسمای بهبود یافتگان کرونا است. پادزهر این افراد به مریض‌هایی که روی تخت بیمارستان خوابیده‌اند کمک می‌کند و ما موظفیم پل ارتباطی بین بهبودیافتگان کرونا و بیماران مبتلا به کرونا باشیم.

سخنگوی قوه قضائیه درخصوص وضعیت تمدید مرخصی زندانیان گفت: ریاست قوه قضائیه بعد از تشکیل چندین جلسه کارشناسی، با صدور بخشنامه‌ای مقرر کرد که برای بررسی وضعیت زندانیان در حال مرخصی و حتی زندانیانی که در زندان هستند، از یکشنبه تمامی حوزه‌های قضایی سراسر کشور، هیأت‌های ویژه‌ای تشکیل و وضعیت زندانیان در حال مرخصی و حتی زندانیانی که مشمول بخشنامه مرخصی بودند اما نتوانستند تأمین لازم را تودیع کنند و به مرخصی بروند و همچنین زندانیانی که با قرار بازداشت هستند و محکوم نشدند را بررسی کنند و درباره آن‌ها تصمیم بگیرند.
به گزارش ایسنا، غلامحسین اسماعیلی افزود: با این بخشنامه بیش از ۵۰۰ هیأت در کشور تشکیل خواهد شد. مقرر شده این هیأت‌ها هر روز و در صورت لزوم با کار جهادی و شبانه‌روزی جلسات مشترکی را برگزار کنند.مأموریت این هیأت‌ها این است که مشخص کنند با لحاظ ارفاقات قانونی که در قانون مجازات اسلامی وجود دارد، مانند آزادی مشروط، تعلیق اجرای مجازات و امثال آن، شرایط عدم بازگشت به زندان برای چه تعداد از این افراد مهیا است؛ به گونه‌ای که این بخش از زندانیان اصلاً مراجعتی به زندان نداشته باشند. همچنین مشخص می‌شود که چه تعدادی از زندانیان فعلی باید آزاد شوند و چه تعداد از افرادی که در حال مرخصی هستند، باید به زندان‌ها برگردند.
وی ادامه داد: نتیجه این بررسی‌ها حداکثر تا ۱۰ اردیبهشت به خود زندانی یا ضامن او ابلاغ می‌شود و پیش‌بینی می‌کنیم با بهره‌برداری حداکثری از ارفاقات قانونی و کار تخصصی و تیمی همکاران ما، بخش قابل توجهی از زندانیان در حال مرخصی به زندان بازنگردند و حتی تعدادی از زندانیان حاضر از زندان هم آزاد شوند اما گروهی از زندانیان هم با شرایط و برنامه زمان‌بندی شده به صورت تدریجی برای ادامه تحمل محکومیت به زندان برخواهند گشت.

مهسا قوی قلب
خبرنگار
این روزها بحث ارائه وام یک میلیون تومانی به سرپرستان یارانه بگیر با ابهاماتی در خصوص نحوه دریافت و بازپرداخت مواجه شده است، برخی تمایل دارند، بدانند این وام مشمول چه کسانی می‌شود و باید برای دریافت آن چه اقداماتی را انجام دهند. حسین میرزایی سخنگوی تسهیلات حمایتی کرونا، درباره جزئیات روند اعطای این وام به «ایران» می‌گوید: وام یک میلیون تومانی فقط به خانواده‌های مشمول یارانه، تعلق می‌گیرد. با اعلام سازمان هدفمندی یارانه‌ها، ۲۵ میلیون خانواده یارانه بگیر داریم. وی می‌افزاید: اطلاعات ۲۳ میلیون خانوار در سامانه ما موجود است و بقیه این خانواده‌ها افرادی هستند که زیرمجموعه ستاد‌هایی مانند ستاد کل نیروهای مسلح هستند و اطلاعات آنها در اختیار ما قرار نمی‌گیرد. او در ادامه توضیح می‌دهد: هر فرد فقط می‌تواند به میزان یک میلیون تومان و آن هم یک بار از این وام استفاده کند. افرادی که تا ۳۱ فروردین ماه پیامک زده‌اند و سیم‌کارت به‌نام سرپرست خانوار است، روز ۴ اردیبهشت ماه وام را دریافت می‌کنند و کسانی که تا یکشنبه مورخ ۷ اردیبهشت پیامک ارسال کنند، در تاریخ ۱۱ اردیبهشت مبلغ مورد نظر را دریافت می‌کنند. مهلتی که برای ارسال پیامک گذاشته شده تا ۱۸ اردیبهشت ماه است و افرادی که تا ۱۸ اردیبهشت ماه پیامک بزنند تا پایان ماه مبارک رمضان وام به حسابشان پرداخت خواهد شد. میرزایی در خصوص آغاز کاهش اقساط از مبلغ یارانه به‌صورت ماهانه می‌گوید: بنابه نظر نظام بانکی و اعلام‌های قبلی؛ از تیرماه اقساط به‌صورت خودکار به میزان ۳۵ هزار و صد تومان از کل مجموعه یارانه کاسته می‌شود. به‌عنوان مثال در یک خانواده چهار نفره که به میزان ۱۸۲ هزار تومان یارانه به آنها تعلق می‌گیرد، ماهانه ۳۵ هزار و صد تومان از مبلغ کل کاسته می‌شود. تعداد اقساط هم به‌مدت ۳۰ ماه است.
میرزایی با اشاره به اینکه برخی افراد هنوز موفق نشده‌اند، سیم‌کارت را به‌نام خود کنند، بیان می‌کند: توسط سه اپراتور سیم‌های اعتباری رایگان در اختیار این افراد قرار می‌گیرد، به نحوی که تحویل درب منزل انجام می‌شود. سخنگوی تسهیلات حمایتی کرونا می‌افزاید: برای کل مردم به هیچ عنوان بیشتر از یک میلیون تومان واریز وجه نداریم. تنها ۴ میلیون خانوار در نظر گرفته شده‌اند که در زمینه آنها در آینده‌ای نزدیک اطلاع‌رسانی می‌شود. به نحوی که برای خانواده دو نفره و سه نفره یک و نیم میلیون تومان، چهار نفره و بیشتر دو میلیون تومان وام در نظر گرفته شده است و این افراد در تاریخی که بعداً اعلام خواهد شد، ما به التفاوت مبلغ مورد نظر را دریافت خواهند کرد. میرزایی در پایان در خصوص افرادی که تازه ازدواج کرده‌اند و یارانه آنها هنوز جدا نشده یا اینکه یارانه آنها جدا شده ولی هنوز حتی اولین یارانه هم به حساب آنها واریز نشده، می‌گوید: این افراد هم مشمول وام یک میلیون تومانی می‌شوند و چنانچه پیامک نزده‌اند، باید کد ملی سرپرست را به شماره ۶۳۶۹ پیامک کنند.  او، در خصوص افرادی که موفق نشده‌اند، پیامک را ارسال کنند و تصور می‌کنند که مشکلات فنی در خصوص ارسال پیامک وجود دارد، نیز بیان می‌کند: تاکنون ما ۳۲ میلیون پیامک دریافت کرده‌ایم و افرادی که به مشکل برخوردند، می‌توانند با تغییر ستینگ گوشی خود مشکل را برطرف کرده و پیام را ارسال کنند، یا در نهایت از گوشی فرد دیگری پیامک بفرستند.
به‌گفته میرزایی، تاکنون ۳۲ میلیون پیامک دریافت شده که حاوی کد ملی معتبر بودند، اما از این تعداد شماری سرپرست خانوار نبودند یا اینکه سرپرست خانوار سیم‌کارت به‌نام او نبوده یا اینکه سرپرست یارانه بگیر نبوده است. برخی از افراد هم که چندین سیم‌کارت به‌نام خود داشتند، چندین بار پیامک زدند. در حال بررسی کلیه پیامک‌های دریافتی هستیم و پس از بررسی دقیق، در تاریخ‌های یاد شده، مبلغ مورد نظر به حساب افراد واریز خواهد شد. خواهشمند است مردم از مراجعه حضوری برای دریافت سیم‌کارت خودداری کنند، زیرا در صورت تداوم مراجعات حضوری، امکان پلمب شدن کل دفاتر پیشخوان خدمات دولت وجود دارد.

مریم سالاری
 خبرنگار
کووید 19 پیامدهای کمپین فشار حداکثری امریکا ذیل تحریم‌های سنگین اقتصادی را نسبت به ایران بیش از پیش پدیدار کرده است. این بار پرونده تحریم‌ها در کنار ابعاد سیاسی‌اش با موضوع کمک‌های انسان‌دوستانه پیوند خورده و نادیده انگاری درخواست جهانی برای تعلیق دست ‌کم موقت این تحریم‌ها از سوی دونالد ترامپ، موجب دوچندان شدن انتقادها به رویکرد کنونی دولت او شده‌است. دیاکوحسینی، مدیر برنامه مطالعات جهانی مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری در گفت‌وگو با «ایران» از آنچه این روزها میان تهران و واشنگتن در بحبوحه تراژدی اپیدمی کرونا می‌گذرد، سخن گفته است.
در شرایط اپیدمی بحران فراگیر ویروس کرونا که ایران علاوه بر آن تحت شدیدترین تحریم‌های امریکایی قرار دارد، جامعه جهانی خواستار تعلیق حتی موقت این تحریم‌ها شده است اما مقام‌های امریکایی علی‌رغم ادعای آمادگی برای کمک پزشکی بر استمرار روند تحریمی خود اصرار دارند. آیا در این شرایط امریکا همچنان می‌کوشد با ایجاد اخلال در زیرساخت‌های درمانی و بهداشتی ایران هدف ناکارآمد نشان دادن ساختار حاکمیتی جمهوری‌اسلامی و در نهایت فروپاشی شیرازه امور را دنبال کند؟
ظاهراً دولت ترامپ به این نتیجه رسیده که شیوع کرونا می‌تواند ابزار دیگری برای پیشبرد سیاست فشار حداکثری بر ایران باشد. احتمالاً تا امروز هم امریکا از اینکه ایران توانسته است به‌رغم وجود تحریم‌های سنگین از پس اوضاع برآید و وضعیت را تحت کنترل بگیرد غافلگیر شده است ولی به هر حال این مسأله نمی‌تواند واقعیت بی‌اعتنایی امریکا به رنج مردم ایران را تغییر دهد. ما با دولتی در امریکا مواجه هستیم که در اوج سقوط اخلاقی خود قرار دارد و کمترین اهمیتی به ارزش‌هایی که امریکا حداقل در ظاهر سال‌ها به آن می‌بالید، نمی‌دهد.     
به نظر می‌رسد حتی ضرورت همکاری ایران و امریکا برای مقابله با کرونا خصومت دیرینه این دو کشور را تحت تأثیر قرار نداده است. تا جایی که امریکایی‌ها به واسطه درگیری در بحران خودخواسته خود در عراق، حتی تهدید به حمله علیه آنچه اهداف نظامی ایران در عراق می‌خواند کرده، هدف از این تهدیدات باز هم تحت فشار قرار دادن ایران برای مذاکره است یا به نوعی آغاز یک ماجرای نظامی با تبلیغات داخلی برای بهره‌برداری در سیاست داخلی این کشور؟ چون ایران به صراحت اعلام کرده که نقشی در بروز مشکلاتی که برای نیروهای نظامی امریکا در عراق رخ داده نداشته است.
فکر نمی‌کنم امریکا به دنبال مذاکره و راه‌حل‌های دیپلماتیک حداقل در معنای عرفی آن باشد. از نظر دولت ترامپ، دیپلماسی و مذاکره با ایران چیزی جز کشاندن ایران پای توافقی که مترادف با تسلیم مطلق باشد، نیست. اگر غیر از این بود، مسیرهای روشنی برای آغاز کردن دیپلماسی مؤثر، متعادل و توأم با احترام و نتیجه‌مند وجود دارد که تا امروز امریکا از آن خودداری کرده است. یک شناخت غلط از نیات، توانایی‌ها و ابزارهای سیاست خارجی ایران در امریکا وجود دارد که نه تنها موجب شکست مکرر در دستیابی به اهداف از پیش تعیین شده امریکا در نزدیک به چهار سال گذشته بوده بلکه باعث غافلگیری و تعجب امریکا هم شده است. دولت امریکا که ارتباطش با مؤسسات تحقیقاتی معتبر و نظرات کارشناسان تراز اول را از دست داده، نمی‌تواند تناقض‌هایی که با آن دست به گریبان است را درک کند؛ از جمله اینکه چرا با وجود این حجم بی‌سابقه تحریم‌ها و فشارهای اقتصادی، هنوز ایران ثبات پایداری را نشان داده و یا چطور ممکن است نفوذ منطقه‌ای ایران دست نخورده باقی مانده و در مواردی رو به گسترش گذاشته است. تا زمانی که دولت امریکا در برابر پذیرش واقعیات مقاومت می‌کند باید انتظار داشته باشیم که همچنان اشتباهاتش را تکرار کند. رفتارهای امریکا در این مرحله بسیار خطرناک است. ممکن است امریکا دست به اقدامات خطرناکی بزند که صلح را بطور جدی در مخاطره بیندازد. ترور سردار سلیمانی نمونه‌ای از این تصمیمات خطرناک براساس فرضیه‌ها و اطلاعات نادرست بود و ایران و امریکا تا آستانه یک جنگ مستقیم پیش برد. با اشتباهات بعدی، ممکن است نگه داشتن صلح این بارخیلی سخت باشد.
 نشان دادن نوعدوستی هنگام بحران رفتار مناسبی در سیاست خارجی است و در رابطه با شرایط جاری ایران، می‌تواند تحقق اهداف مورد نظر دولت دونالد ترامپ را تسهیل کند. سال‌ها پیش وقوع زلزله بم باعث شد جرج بوش، رئیس جمهور وقت امریکا یکسری از تحریم‌های این کشور علیه ایران را به طور موقت تعلیق کند. کنش امریکا در آن مقطع بابت کمک به ایران چگونه بود و ایران چه واکنشی نشان داد؟
با وجود اینکه در آن زمان و در دولت جورج بوش، تندروها نفوذ قابل توجهی داشتند اما آنها باعث نشدند که دولت بوش افق دید خود را از دست بدهد. تنها یک هفته بعد از واقعه زلزله بم، امریکا تصمیم گرفت که به مدت سه ماه برخی از تحریم‌های ایران را به هدف تسریع کمک‌رسانی به زلزله‌زدگان تعلیق کند. امیدواری به بهبود روابط و تبدیل کردن این بحران به فرصت به قدری در واشنگتن زیاد بود که زیاده‌روی هم کردند و درخواست دادند که یکی از اعضای خانواده بوش به همراه یک سناتور امریکایی به همراه تیم امدادگران وارد تهران شوند که البته این درخواست به جز پذیرش هشت فروند هواپیما شامل کمک‌های مادی و حامل امدادگران امریکایی به مقصد کرمان رد شد. در آن زمان پذیرش این کمک‌ها در کشور ما آسان نبود چون این نگرانی وجود داشت که استقبال سریع ایران از این کمک‌ها به ضعف و اشتیاق بیش از حد ایران تعبیر شود. به همین دلیل در هر دو سو، این حساسیت وجود داشت که کمک‌های بشردوستانه به ایران مستقل از مسائل سیاسی میان دو کشور در نظر گرفته شود. در هر صورت، طرفین از عهده این نگرانی‌ها برآمدند. البته این کمک‌ها به گشایش تازه‌ای میان دو کشور منجر نشد اما حداقل ثابت کرد که ایران و امریکا حتی در اوج کشاکش‌ها، عملگرا و به اندازه کافی منعطف هستند و در صورت وجود فرصت، از مهارت کافی برای به چنگ آوردن آن برخوردارند. ارزش نمادین این اقدام دو جانبه بیش از تأثیرات عملی آن برای کمک‌رسانی به زلزله‌زدگان بود و این همان موضوعی است که در عالم سیاست اهمیت بسیار بالایی برای گشودن فضاهای جدید دارد.
ایران و امریکا در حال حاضر به طور متقابل برای نشان دادن حسن نیت خود به طور همزمان چه نوع اقداماتی را می‌توانند در دستور کار خود قرار دهند؟
اگر امریکا ذره‌ای حسن نیت و واقع‌نگری داشته باشد می‌تواند با لغو تحریم‌ها، مسیر آینده را تغییر دهد. جمهوری اسلامی ایران همیشه حسن نیت را با حسن نیت، انعطاف را با انعطاف و زورگویی را با مقاومت پاسخ داده است. امریکا نمی‌تواند انتظار داشته باشد که بعد از تمام کارهایی که نتیجه‌ای جز افزایش بی‌اعتمادی داشته، یک شبه با لغو تحریم‌ها شاهد یک انقلاب در روابط دوجانبه باشد اما این انتظاری واقع‌بینانه است که در آنصورت، ایران نیز بطور متقابل علائم مثبتی نشان دهد. دیپلماسی در ذات خود امری، تدریجی و زمانبر است و به صبر زیادی نیاز دارد. هر قدم موفق، می‌تواند قدم بعدی را آسان‌تر کند اما بنا به تجربه انتظار جهش خارق‌العاده تنها می‌تواند به سرخوردگی و حتی شکست دیپلماسی منجر شود. مسائل زیادی میان ایران و امریکا وجود دارند که می‌تواند مورد بحث و توافقی محترمانه و همراه با به رسمیت شناختن منافع متقابل قرار بگیرد. اگر امریکا یک تغییر واقعی را نشان بدهد. اما به هر حال قرار نیست که توافقی یک جانبه و غیرمنصفانه وجود داشته باشد. دونالد ترامپ اصرار دارد که درصورتی‌که دولت ایران با او تماس بگیرد آماده تجدیدنظر در تحریم‌هاست. ترامپ توجه ندارد دیپلماسی چیزی بیش از تحقیر شدن و تحقیر کردن است. همین شرط گذاری نشان می‌دهد که دولت امریکا فاقد حسن نیت لازم است. اگر روزی این ذهنیت غلط تغییر کند، نحوه تماس ایران و امریکا به هیچ وجه موضوع لاینحلی نخواهد بود.

ارمغان بهداروند
اول اردیبهشت در اوراق تقویم جلالی، «روز سعدی» است. به یک جمله اگر بخواهیم مرتبت و منزلت او را به کلمه درآوریم همین بس که: «هر روز ما بی‌سخنی از او نمی‌گذرد و زبان ما انگار بی کلام او رنگ و رویی ندارد». اما همین یگانه روز، مجال مبارکی است که با مرور مسئولانه‌‌ میراث سعدی، مروّج آموزه‌هایی باشیم که شرط لازم زیست فردی و فرافردی است. بدین قول که شاعر، شهروند جهان است، همای همّت سعدی، از مرزها و برج‌ها و باروها درگذشته است و شکل شریف‌زیستن را چنان درنوشته است: «که از باد و باران نیابد گزند».
این ضمیر زنده که بی هیچ مبالغه‌ای با ما در معاصرت است، چندان که باید به اشتراک گذاشته نشده است و در غبار تکلیف‌های مدرسه‌ای و تشریفات دانشگاهی مغفول باقی مانده است. ادبیات‌گریزی با وحشت دانش‌آموزان از الزام به از بر بودن القاب و آثار و معانی ابیات دشوار و واژگان نامستعمل آغاز می‌شود و ادامه پیدا می‌کند و هیچ گاه این فرصت که بی رنج تکلیف و ترس نمره، مخاطبان ادبیات را به تماشای کاخ‌های کلمه ببریم، دست نداده است. خرسندی از جهان‌شمولی «بنی‌آدم اعضای یک پیکرند» سزاوار است اما قناعت به این اندک بهره از سعدی، جفا در حق همه‌ شکوه‌مندی‌های شاعری است که به باور پژوهندگان زبان و ادبیات فارسی، نظم و نثر او فضیلت زبان فارسی است. آن چه که امروز میراث مکتوب سعدی علیه‌الرحمه نام دارد، سند هماوردی‌های او برای احیای زبان از نفس افتاده‌ فارسی است که به تصنّعات و تکلّفات دچار بود و هیچ شباهتی به «عجم زنده کردم بدین پارسی» نداشت. بدین مجاهدت است که اکنون می‌توان این نقل را بازنقل کرد که «ما نه به زبان فارسی که به زبان سعدی سخن می‌گوییم».  ذکر جمیل سعدی باید چنان مکرر شود که دره‌های دوری مردم از او، مغلوب شوند و توان تربیتی‌اش در روزگاری که انسان، آشفته از افراط‌ها و تفریط‌هاست، خردمندانه، خرج شود. انسان معاصر، گرفتار گفتمان خشونت است و انسانی که در جهان سعدی نفس می‌کشد، از سعدی جز تقبیح رذیلت‌ها و تکریم فضیلت‌ها نمی‌شنود. مسئله‌ اصلی سعدی، «مردم» است و عشق و معرفت، سربازان صدیقی هستند که به خیرخواهی، از همین مردم مراقبت می‌کنند.  سعدی، متولد تحرّک و تجربه است. خصلتی که در غیاب آن خلیفه‌الهی انسان نادیده انگاشته می‌شود. اجتهاد شیخ بر آلام و آفات آدمی نه به واسطه‌ عزلت و خودانگاری که زاده‌ لمس جهان و درک انسان است و به همین غنیمت است که متولد مدرسه سعدی، به داد و دهش شهره خواهد شد و جهان را به نوشداروی اخلاق و ادب، زیباتر تجربه خواهد کرد. تولد حضرت سعدی نیز مقارن با ایام دورباش‌هایی است که به رعایت انسان به بایدهای این روزها پیوست شده است اما در همین تحریم هم مرحمتی است که به اندک اوقاتی که حال و احوال سزاواری باشد، به کاخ کلمه‌اش مهمان شویم و به خوش‌احوالی خویش و دیگران بیندیشیم که او به خردمندی، فرجام رنج‌های آدمی را به جمع‌اندیشی احاله داده است. دعا کنیم حافظه‌ی روزگار ما پر از سعدی باشد

اگر دستم رسد روزی که انصاف از تو بستانم
قضای عهد ماضی را شبی دستی برافشانم
چنانت دوست می‌دارم که گر روزی فراق افتد
تو صبر از من توانی کرد و من صبر از تو نتوانم
دلم صد بار می‌گوید که چشم از فتنه بر هم نه
دگر ره دیده می‌افتد بر آن بالای فتانم
تو را در بوستان باید که پیش سرو بنشینی
و گر نه باغبان گوید که دیگر سرو ننشانم
رفیقانم سفر کردند هر یاری به اقصایی
خلاف من که بگرفته است دامن در مغیلانم
به دریایی درافتادم که پایانش نمی‌بینم
کسی را پنجه افکندم که درمانش نمی‌دانم
فراقم سخت می‌آید ولیکن صبر می‌باید
که گر بگریزم از سختی رفیق سست پیمانم
مپرسم دوش چون بودی به تاریکی و تنهایی
شب هجرم چه می‌پرسی که روز وصل حیرانم
شبان آهسته می‌نالم مگر دردم نهان ماند
به گوش هر که در عالم رسید آواز پنهانم
دمی با دوست در خلوت به از صد سال در عشرت
من آزادی نمی‌خواهم که با یوسف به زندانم
من آن مرغ سخندانم که در خاکم رود صورت
هنوز آواز می‌آید به معنی از گلستانم

چنان به موی تو آشفته‌ام به بوی تو مست
که نیستم خبر از هر چه در دو عالم هست
دگر به روی کسم دیده بر نمی‌باشد
خلیل من همه بت‌های آزری بشکست
مجال خواب نمی‌باشدم ز دست خیال
در سرای نشاید بر آشنایان بست
در قفس طلبد هر کجا گرفتاریست
من از کمند تو تا زنده‌ام نخواهم جست
غلام دولت آنم که پای بند یکیست
به جانبی متعلق شد از هزار برست
مطیع امر توام گر دلم بخواهی سوخت
اسیر حکم توام گر تنم بخواهی خست
نماز شام قیامت به هوش بازآید
کسی که خورده بود می ز بامداد الست
نگاه من به تو و دیگران به خود مشغول
معاشران ز می و عارفان ز ساقی مست
اگر تو سرو خرامان ز پای ننشینی
چه فتنه‌ها که بخیزد میان اهل نشست
برادران و بزرگان نصیحتم مکنید
که اختیار من از دست رفت و تیر از شست
حذر کنید ز باران دیده سعدی
که قطره سیل شود چون به یک دگر پیوست
خوش است نام تو بردن ولی دریغ بود
در این سخن که بخواهند برد دست به دست

شب فراق که داند که تا سحر چند است
مگر کسی که به زندان عشق دربند است
گرفتم از غم دل راه بوستان گیرم
کدام سرو به بالای دوست مانند است
پیام من که رساند به یار مهرگسل
که برشکستی و ما را هنوز پیوند است
قسم به جان تو گفتن طریق عزت نیست
به خاک پای تو وان هم عظیم سوگند است
که با شکستن پیمان و برگرفتن دل
هنوز دیده به دیدارت آرزومند است
بیا که بر سر کویت بساط چهرهٔ ماست
به جای خاک که در زیر پایت افکنده‌ست
خیال روی تو بیخ امید بنشانده‌ست
بلای عشق تو بنیاد صبر برکنده‌ست
عجب در آن که تو مجموع و گر قیاس کنی
به زیر هر خم مویت دلی پراکند است
اگر برهنه نباشی که شخص بنمایی
گمان برند که پیراهنت گل آکند است
ز دست رفته نه تنها منم در این سودا
چه دستها که ز دست تو بر خداوند است
فراق یار که پیش تو کاه برگی نیست
بیا و بر دل من بین که کوه الوند است
ز ضعف طاقت آهم نماند و ترسم خلق
گمان برند که سعدی ز دوست خرسند است

سوسن صادقی
خبرنگار
سازمان فناوری اطلاعات از اعطای وام 2 میلیارد تومانی از محل وجوه اداره شده به شرکت‌های آسیب دیده در شرایط بحران شیوع کرونا  از طریق ثبت نام در سامانه «ایران نوآفرین» خبر داد. این سازمان اعلام کرد تسهیلات سرمایه در گردش برای شرکت های نوپا به ازای هر نیروی انسانی دارای کد بیمه مبلغ ۱۰ میلیون تومان  و تا سقف۵۰۰ میلیون و برای شرکت های غیر نوپا حداکثر تا ۲ میلیارد تومان با نرخ سود ۹ درصد با زمان بازپرداخت ۱۲ ماهه و بدون دوره تنفس پرداخت می شود. در پی این اقدام سازمان فناوری اطلاعات، به سراغ کارشناسان حوزه کسب و کارهای مجازی رفتیم و این سؤال را پرسیدیم که اعطای این تسهیلات چه میزان می تواند کسب و کارهای مجازی را روی پا نگه دارد و آنها را از بحران عبور دهد؟
بقای 2 ماهه استارتاپ ها
«قرار است به ازای هر نیروی انسانی مبلغ 10 میلیون تومان  به استارتاپ ها پرداخت کنند و با توجه به اینکه هر نفر نیروی انسانی آنها، 5 میلیون تومان هزینه دارد بنابراین اگر این کسب و کار در این مدت فعالیت نداشته باشد، تسهیلات 50 میلیون تومانی تنها دوماه آنها را کفاف     می‌دهد و اگر آن کسب و کار 30 درصد فعالیت و درآمد داشته باشد هزینه 6 ماه آنها را پوشش می دهد.»
جعفر محمدی عضو کمیسیون تجارت الکترونیک سازمان نصر با بیان مطلب فوق به «ایران» گفت: از سوی دیگر آنها باید بلافاصله بازپرداخت را شروع کنند بنابراین اگر اوضاع به حالت عادی باز نگردد شرکت ها در بازپرداخت این وام هم دچار مشکل شده و یک مشکل دیگر به مشکلات آنها افزوده می شود.
 محمدی افزود: در شرایط کنونی  این وام اعطایی نمی تواند برای استارتاپ ها کمک کننده باشد و تنها دیون آنها را برای بازپرداخت بیشتر می کند و بر اوضاع وخیم آنها می افزاید ولی اگر این تسهیلات را یک ماه پیش بلافاصله با تعطیلی کسب و کارها به آنها پرداخت می کردند بهتر از حالا بود چون در حال حاضر بعد از گذشت دوماه از بحران و ادامه دار بودن آن، امیدها برای  تأثیر این دست از تسهیلات برای بهبود اوضاع این استارتاپ ها بسیار کمرنگ شده است از این رو بعید می دانم حتی با استقبال آنها مواجه شود .
این فعال استارتاپی در پاسخ به این سؤال که اگر دوره تنفس را برای بازپرداخت تغییر دهند آیا می تواند کمک کننده باشد، گفت: زمانی دوره تنفس می تواند مفید باشد که شرایط به حال عادی بازگشته و کسب و کارها جان گرفته باشند  بنابراین حتی اگر بازبینی کرده و تنفس هم ارائه دهند ولی  بحران ادامه دار باشد، دیگر تفاوتی نمی کند.
وی درباره راهکار جایگزین نیز گفت: بهترین راهکار که کشورهای دیگر بحران زده آن را اجرا کرده اند تا شرکت ها نیروهای خود را تعدیل نکنند، پرداخت دو سوم حقوق کارکنان از سوی دولت است ولی همه می دانیم که شرایط اقتصادی کشور این امکان را به دولت نمی دهد و سازمان فناوری اطلاعات نیز بیش از این توانی برای کمک به کسب و کارها ندارد و این بهترین کاری بوده که توانسته اند در شرایط کنونی انجام دهند.
محمدی درباره اینکه شیوع بیماری کرونا به چه کسب وکارهایی بیشتر آسیب زده است، گفت: در بررسی‌ای که در کمیسیون تجارت الکترونیک سازمان نصر تهران انجام دادیم در حوزه حمل و نقل ، خدمات منزل، تعمیرات و از این دست خدمات، کسب و کارها با کاهش جدی مشتری و درآمد مواجه شده اند. بخش گردشگری به طور کلی متوقف شده است به همین دلیل این شرکت ها ناگزیر هستند تا دست به تعدیل  بزنند. ولی از سوی دیگر در برخی حوزه ها مانند آموزش، خرده فروشی، ارائه خدمات زیرساخت های فروشگاهی و فین تک ها با افزایش بازار مواجه شده است. در همین راستا نیز نیروی کار و  تبلیغات خود را افزایش داده و زیرساخت ها را نیز تقویت کردند.
وی با بیان اینکه افزایش فروش این بخش ها نیز مقطعی خواهد بود، افزود: بعد از این بحران و شرایط اقتصادی پیش رو، جیب خانواده ها کوچکتر از قبل خواهد شد بنابراین طبقه متوسط جامعه که مشتریان کسب و کارهای اینترنتی هستند امکان هزینه کردن و استفاده از خدمات را نخواهند داشت .
این فعال حوزه استارتاپی اعتقاد دارد اگر وضعیت کنونی اقتصادی در شرایط کرونایی تا 6 ماه ادامه پیدا کند از آنجایی که تمام استارتاپ ها، دارای تاب آوری پایینی هستند، آسیب های جدی به کسب وکارهای تجارت الکترونیک وارد می شود و حتی با تعطیلی مواجه خواهند شد.
محمدی گفت: دو تحلیل خوشبینانه و بدبینانه نیز وجود دارد. اگر شرایط تا پایان خرداد ماه و اوایل تابستان عادی شود،  اوضاع بهتر خواهد شد ولی اگر در شرایط بدبینانه 18 تا 24 ماه به طول بینجامد اوضاع وخیم تر شده و با تعطیلی گسترده و کاهش حجم بالایی از کسب و کارها مواجه خواهیم شد.
استارتاپ های نوآور در اولویت حمایت
فرشاد وکیل زاده دبیر کسب و کارهای مجازی  اعتقاد دارد کسب وکارهای نوپایی که دچار بحران شده اند اگر بتوانند این تسهیلات را دریافت کنند،  تنها دو ماه از هزینه های آنها را پوشش می دهد و اگر به فرض محال بحران تمام شود و جریان درآمدی افزایش یابد و به روال قبل از کرونا بازگردد در خوشبینانه ترین حالت به وضعیت سر به سر خود می رسند.
وکیل زاده به «ایران» گفت: این درحالی است که اگر  بحران ادامه دار باشد و هزینه ها کاهش نیافته و پابرجا بماند، بازپرداخت تسهیلات دریافتی هم به بحران موجود آنها می افزاید.
وکیل زاده با بیان اینکه تسهیلات دولتی و ارزان قیمت حلال مشکلات استارتاپ ها نبوده و نخواهد بود، افزود: همیشه بهترین راهکار دراین زمان سرمایه گذاری خطرپذیر است کاری که هم اکنون در شرایط کنونی نیز در دنیا در حال انجام است و سرمایه گذارها کماکان از استارتاپ ها حمایت می کنند. استارتاپ های ما نیز به سرمایه گذار خطرپذیر نیاز دارند و باید گفت متأسفانه آن نیز هم اکنون وجود ندارند بنابراین با ادامه بحران بسیاری از کسب و کارهای فعال  و خلاق از بین خواهند رفت.
وکیل زاده دبیر اتحادیه کسب و کارهای مجازی به نحوه پرداخت تسهیلات هم انتقاد کرد و گفت: حال که قرار است تسهیلات را به کسب و کارهای نوپا و غیرنوپا ارائه دهند بهتر است کسب و کارهای نوپا را که دارای نوآوری هستند بیشتر حمایت کنند.  اینکه که قرار است این تسهیلات بر اساس تعداد کارکنان شاغل در کسب و کار نوپا پرداخت شود، ایده خوبی نیست. وی افزود: بسیاری از استارتاپ های خلاق و نوآور و تیم های کوچکی وجود دارند که با کمترین تعداد نیرو عملکرد آنها نسبت به کسب و کارهای غیرنوپا که نیروی انسانی بیشتری دارند، بهتر است اما دولت می گوید چون 5 نفر هستید پس به ازای هر نفر 10 میلیون و در مجموع 50 میلیون تومان می توانید دریافت کنید . این در حالی است که این کسب و کارها به دلیل اینکه در چند سال اول سودآور نیستند فعلاً رشد نکرده اند ولی به دلیل نوآور بودن برای ماندگاری نیاز به حمایت های ویژه دارند .
وکیل زاده گفت: کسب و کارهایی که دارای نیروی انسانی بالایی هستند، عملاً در آنها هیچ  نوآوری دیده نمی شود و تنها توانسته اند با پول زیاد و تبلیغات بیلبوردی رشد کرده و نیروهای زیادی استخدام کنند و این منطقی و منصفانه نیست که تنها به دلیل بالا بودن نیروی کار، تسهیلات بیشتری از دولت دریافت کنند.
پرداخت با مشورت تشکل ها
رضا الفت نسب عضو اتحادیه کسب و کارهای مجازی نیز معتقد است که اکنون مهمترین دغدغه کسب و کارهای نوپا سرمایه در گردش است و تزریق این میزان وام شاید بتواند کمی به آنها کمک کند.
الفت نسب به «ایران» گفت: سال 98 به دلیل قطع اینترنت، افزایش قیمت بنزین و بحث اجرایی شدن ناقص رمزپویا  و ... سال خوبی برای استارتاپ ها نبود و دچار افت در فروش و درآمدزایی شدند و اکنون هم بحران کرونا بر  مشکلات آنها افزوده است.
وی با بیان اینکه کسب و کارهای نوپا در شرایط کنونی به حمایت نیاز دارند و پرداخت این وام می تواند برای این بخش از کسب و کارها تا حدودی مفید واقع شود، افزود:  این وام اگر به درستی در اختیار کسب و کارهای نوپا قرار بگیرد آنها می توانند حداکثر تا 3 ماه آینده کسب و کار خود را به نحوی مدیریت کنند.
این فعال استارتاپی اعتقاد دارد که این حمایت ها باید کنترل شده صورت بگیرد و واقعاً به دست استارتاپ های نوپایی که در این شرایط کرونایی بسیار زیان دیده اند، برسد.
عضو اتحادیه کسب و کارهای مجازی گفت: مسئولان امر باید فضای ارائه تسهیلات را شفاف تر کنند تا بدانیم که به چه کسانی و چه کسب و کارهایی پرداخته شده  یا خواهد شد و بهتر است پرداخت‌ها را با نظارت و مشورت تشکل های صنفی انجام دهند تا کسب وکاری که واقعاً مستحق آن است، دریافت کند.

سهیلا یادگاری
خبرنگار
 کرونا بجز تأثیرات مستقیمی که بر سلامت انسان‌ها دارد، پرسش‌هایی جدی را در خصوص تأثیرات همه‌گیری ویروس بر امنیت غذایی، همچنین عرضه و تقاضای کالاها و اقتصاد کشاورزی مطرح کرده است. مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی آثار اقتصادی شیوع ویروس کرونا بر بخش کشاورزی ایران را بررسی کرده است.براساس این گزارش، میزان خسارت ناشی از شیوع کرونا در بخش کشاورزی نزدیک به چهار هزار میلیارد تومان برآورد شده که صادرات و مصرف در این بخش بیشترین آسیب را از کرونا دیده است.
  بخش کشاورزی به دلیل  تأمین امنیت غذایی کشور و تأمین معیشت بخشی از جمعیت کشوربه طور مستقیم و غیرمستقیم از اهمیت ویژه‌ای در اقتصاد کشور برخوردار است. در عین حال کارشناسان کشاورزی معتقدند ارزیابی تأثیر شیوع بیماری کرونا بر غذا و کشاورزی در ماه‌های آینده بیشترنمایان می‌شود. گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس نیز با تأیید این نظر کارشناسان، خاطر نشان می کند:«به سبب گذشت مدت زمان چندماهه از شیوع این بیماری در جهان و حدود دوماهه آن در ایران، زمان اظهارنظر قطعی درباره آثار و خسارت‌های احتمالی این بیماری نرسیده است.»

پیامدها
  در بخشی از گزارش دفتر مطالعات زیربنایی مرکز پژوهش‌های مجلس آمده است: «بازار برخی از محصولات درکشورهای دیگر نیز بی‌رمق شده و بخشی از صادرات محصولات کشاورزی نیز به‌طور مستقیم و هم غیرمستقیم دچار اختلال شده است.»

متوقف شدن بارها پشت مرز
بر اساس گزارش مرکزپژوهش‌های مجلس، بیش از 50 درصد کالاهای کشاورزی ما به عراق و بیش از90 درصد کالاها به کشورهای عــــــــــــراق، افغانستان،فدراسیون روسیه، ترکیه، آذربایجان، امارات، پاکستان، ترکمنستان، کویت، قطر، قزاقستان، سوریه، ارمنستان، گرجستان و اوکراین  صادر شده است. هراس شرکای تجاری در کشورهای منطقه ازانتقال ویروس به کشورشان از طریق مراوده با کشور ایران منجر به بستن مرزهای زمینی کشورهای عراق، افغانستان و ترکیه و مرزهای هوایی در کشورهای ترکیه، گرجستان وامارات شده است که این امر نیز فعالیت‌های تجاری با کشورهای همسایه را مختل کرده است. بسته شدن مرزها موجب پس‌زدگی کالا به سمت بازار داخل می‌شود و چون کرونا چند ماه طول می‌کشد، این مشکل نیز تداوم خواهد داشت. از طرف دیگر با کاهش عواید نفتی کشور، کاهش درآمد ارزی غیرنفتی می‌تواند در واردات کالاهای اساسی تأثیر منفی بگذارد. در صورت تداوم محدودیت‌های صادراتی ازسوی کشورهای همسایه به ویژه عراق، بخشی از تولیدات بخش کشاورزی بازار فروش خود را از دست خواهد داد و اعتماد مصرف کننده بازارهای هدف نسبت به سلامت غذای ایران کاهش می‌یابد و برگشت اعتماد به بازار و مصرف کننده بسیار هزینه‌بر و زمان‌بر خواهد بود. این موضوع تهدید جدی برای بازار جهانی محصولات کشاورزی ایران و بخصوص کشورهای منطقه و همسایه با ایران است.
در خصوص کاهش صادرات به‌خاطر شیوع کرونا، به‌عنوان مثال محمد صالحی، رئیس انجمن پسته ایران می‌گوید: «چینی‌ها یکی از خریداران اصلی پسته ایران بودند و هرسال بعد از سال نوی چینی این محصول را خریداری می‌کردند اما با شیوع ویروس کرونا دیگر خریدی صورت نگرفت؛ در حالی که چین یک بازار خوب و مهم برای ما بود. از طرفی با بسته شدن مرزها براثر شیوع این ویروس در اروپا پسته لطمه زیادی خورده و بسیاری از بارهای پسته پشت مرزها باقی مانده است».
همچنین  سعید برخوری، رئیس سازمان جهاد کشاورزی جنوب کرمان افزایش هزینه‌های حمل و نقل، کمبود کامیون به‌دلیل شیوع بیماری کرونا را موجب کاهش صادرات محصولات فصلی عنوان می‌کند و می‌گوید: «شیوع این ویروس بر امر صادرات و همچنین افزایش هزینه‌های حمل محصولات کشاورزی تأثیر بسزایی دارد. همه مرزها به غیر از روسیه و اقلیم کردستان برای صادرات بسته هستند و به‌دلیل تمهیدات بهداشتی کامیون‌های حمل بار بیش از مدت متعارف زیر بار می‌مانند».
از طرف دیگر بسیاری از کشورهای واردکننده، محدودیت‌های قرنطینه‌ای برای اقلام خوراکی در نظر می‌گیرند، به همین دلیل زمان حمل بار توسط کامیون‌ها افزایش یافته و شاهد کمبود کامیون در مراکز حمل بار هستیم؛ حتی به‌علت شیوع کرونا بسیاری از رانندگان از حمل محصولات کشاورزی خودداری می‌کنند و ترجیح می‌دهند کار نکنند.

 حمایت از کشاورزان
شرایطی که اقتصاد جهانی و کند شدن فعالیت‌های اقتصادی بعد از شیوع کرونا دیده می‌شود، به نظر کارشناسان اقتصاد بخش کشاورزی را نیز تحت تأثیر قرار داده است. اما در این شرایط با توجه به آسیب‌پذیری بیشتر کشاورزان، حمایت از آنان اهمیت بالایی دارد. تحلیلگران این حوزه معتقدند اگر تمهیدات مقابله با شیوع کرونا طبق استانداردهای جهانی در بحث صادرات اقلام غذایی رعایت شود، ممنوعیت صادرات کاهش می‌یابد.
مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی نیز ، درباره آثار اقتصادی شیوع ویروس کرونا بر بخش کشاورزی ایران آورده است:«کرونا با تأثیر بر زنجیره تأمین، تقاضا و نقدینگی، بر بنگاه‌ها و با تأثیر بر عرضه نیروی کار، مصرف کالاها و خدمات و بویژه با کاهش درآمد مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان محصولات کشاورزی در کوتاه‌مدت و بلندمدت بر اقتصاد خانوارها و اقتصاد بخش کشاورزی تأثیرگذار است.»
 
بیشترین آسیب
بر اساس گزارش مرکز پژوهش های مجلس، «پس‌زدگی محصولات کشاورزی و عرضه آن به بازار داخلی، موجب افت قیمت این محصولات در کشور می‌شود که در کوتاه‌مدت موجب رضایت مصرف‌کنندگان می‌شود ولی در ماه‌های بعد و سال آینده می‌تواند موجب کاهش تولید و آن‌گاه مشکل در عرضه و همچنین افزایش قیمت این محصولات در داخل شود.»
این گزارش می‌افزاید: «بررسی شواهد آماری حاکی از آن است که بخش مصرف و صادرات محصولات کشاورزی و غذا در ایران به‌ترتیب در حدود 7.8 درصد و ۱۰ درصد از ارزش خود را از دست بدهند که میزان خسارت آن در اسفندماه ۱۳۹۸ در حدود ۳۹۵۰ میلیارد تومان برآورد می‌شود. اگر شیوع ویروس کرونا تا انتهای اردیبهشت ادامه یابد، در گروه برخی محصولات منتخب، میزان زیان بخشی عرضه این محصولات بیش از 7300 میلیارد تومان برآورد می‌شود. این زیان قابل توجه می‌تواند ادامه بسیاری از کسب وکارهای فعال در حوزه محصولات کشاورزی و غذایی را با چالش جدی روبه‌رو کند.»
 با توجه به مشکلات بخش کشاورزی به‌خاطر شیوع کرونا، مرکز پژوهش‌های مجلس اتخاذ بسته‌های حمایتی از تولید و تحریک مصرف در دوران بیماری را ضروری دانسته است. همچنین« گسترش چتر بیمه‌ای به همراه پرداخت‌های مستقیم باید در دستور کار سیاستگذاران قرار گیرد.»
 در این گزارش تأکید شده است: «با توجه به احتمال افزایش قیمت‌ها در دوران پساکرونا، سیاست ذخیره‌سازی کالاها برای مدیریت بازار محصولات کشاورزی و غذا ضروری به‌نظر می‌رسد. به رغم اینکه، تحریم‌های شدیدی بر اقتصاد کشور تحمیل شده، اما بخش کشاورزی در دهه اخیر 43 درصد بزرگتر شده و در سال 98 رشد آن به 5/7 درصد رسیده است. ازاین رو، بخش کشاورزی گرانیگاه اقتصاد کلان در شرایط بحرانی بوده است و به تاب‌آوری اقتصاد کشور کمک کرده است. در شرایط شیوع ویروس کرونا نیز انتظار می‌رود که بخش کشاورزی آسیب کمتری را نسبت به بخش‌های صنعت و خدمات تجربه کند.»

زهرا کشوری
خبرنگار
باران بهاری تهران به  یکی از زیباترین مجموعه‌های فرهنگی  پایتخت خسارت زد و باعث ریزش دیوار پهلوی کاخ سعدآباد شد تا جایی که بخشی از جداره خانه منوچهری را تخریب کرد.  البته باران به خانه تاریخی «مهبد» هم آسیب وارد کرده و به کمین بازار تاریخی امین‌السلطان نشست.  باران بهاری این خرابی‌های تاریخی را با همدستی کرونا و تعطیلی بازار به بار آورد.
«کیا پارسا» مدیر مجموعه فرهنگی تاریخی سعدآباد در گفت‌وگو با «ایران» دیوار یک کیلومتری کاخ را متعلق به پهلوی اول می‌داند و می‌گوید زیرساخت و پایه این دیوار سنگی و جنس آن از کاهگل و آجر است. او از ریزش ۱۵ متر از این دیوار تاریخی خبر می‌دهد و دلیل آن را «خراب شدن زیرسازی جوی آبی که از دربند به سمت تجریش در جریان است» می‌داند. به گفته او تخریب این جو باعث جریان آب به سمت پایه دیوار و نم‌زدگی آن شده است.
مجموعه سعدآباد ثبت ملی است. به گفته پارسا، در پی بررسی محمدحسین طالبیان معاون میراث فرهنگی وزارت میراث فرهنگی از بخش فرو ریخته دیوار، مقرر شده است تا با انتخاب پیمانکار دیوار با همان مواد و هویت اولیه خود مرمت شود.البته او معتقد است  که تمام طول دیوار کاخ باید مرمت اصولی شود.
به گفته وی  در کنار این دیوار، درخت‌هایی کاشته شده‌اند که قدیمی هستند.  ریشه این درخت‌ها سطح سیمانی جوی آب را تخریب می‌کند و شهرداری باید مداوم آن را مرمت کند، چون اگر مرمت نکند حجم زیادی از آب به پای دیوار سرازیر می‌شود و باعث نم کشیدن و فروریزی دیوار پهلویی می‌شود.
پارسا از گفت‌وگو با شهردار منطقه یک و «پیروز حناچی» شهردار تهران خبر می‌دهد و می‌گوید باید آسفالت پیاده‌رو این منطقه تخریب و سنگچین شود تا راه نفوذ آب به آن باز شود. پارسا همچنین تأکید می‌کند که تمام دیوار کاخ باید مرمت شود اما این بازسازی در ایستگاه بی‌پولی متوقف شده است. او تخمین می‌زند که مرمت کامل دیوار کاخ سعدآباد بین ۳ تا ۴ میلیارد تومان هزینه داشته باشد.
پارسا یکی از راه‌های دیگر حل ریزش دیوار کاخ سعدآباد را بازسازی یک کیلومتری آن می‌داند اما تأکید می‌کند که مسئولان میراث فرهنگی همچنان علاقه‌مندند تا دیوار پهلویی را با مرمت نگه دارند. او سعدآباد را بزرگترین کاخ موزه ایران و خاورمیانه می‌داند و اعتقاد دارد که باید دیوار را با همان مصالح تاریخی مرمت کرد. او درباره حفاظت و بازدید دوره‌ای از کاخ سعدآباد برای جلوگیری از ریزش دیوار آن هم می‌گوید:«ما یک کارگروه حفاظت و پیشگیری داریم که بر اساس چک لیست از آثار بازدید می‌کنند اما درباره یک‌ دیوار کاهگلی باید گفت ممکن است امروز هیچ اتفاقی برای این دیوار نیفتد اما سه روز بعد یک باران، بخشی از آن را فرو بریزد.»
«مهدی معمارزاده» استاد مرمت بناهای تاریخی و کارشناس میراث فرهنگی استان تهران نیز در گفت‌وگو با «ایران» بحث حفاظت قبل از مرمت آثار را پیش می‌کشد و می‌گوید:«حفاظت نیاز به بودجه‌های خاص دارد تا از اثر قبل از مرمت، نگهداری شود.» او می‌گوید:«مدام باید از آثار بازدید، نقاط ضعف آن را پیدا و به مراجع اعلام کرد.»
معمارزاده البته این اتفاق را به دلیل کثرت آثار و کمبود اعتبار ناشدنی می‌داند.
او طول دیوار کاخ سعدآباد را ۱۱۲ متر اعلام می کند و سرکشی، تعمیر و نگهداری از آن را کار سختی بر می‌شمارد. معمارزاده می‌گوید:«در سال‌های اخیر به دلیل کمبود بودجه و کارشناس خبره، این اتفاق نیفتاده است.» این کارشناس معتقد است سازمان باید یک تیم سرکشی تشکیل بدهد. معمارزاده البته به وجود تیم حفاظت فیزیکی اشاره می‌کند اما می‌گوید:« تعداد نیروهای این تیم هم کم است.» او تخریب برخی از بناهای تاریخی را عمدی می‌داند و می‌گوید گاهی اوقات به بنا آب می‌بندند تا تخریب شود و ساخت و ساز جدید انجام بگیرد.
به اعتقاد معمارزاده قوانین حال حاضر میراث فرهنگی قادر به دفاع از آثار تاریخی نیست و وزارت میراث فرهنگی باید مصر به تصویب و تدوین قوانین جدید باشد.  او درباره تخریب بازار امین‌السلطان به دنبال بارندگی های  تهران هم از لزوم ایجاد یک صندوق اضطراری سخن می‌گوید و ادامه می‌دهد:«باید هر سال یک بودجه مؤثر را در این صندوق ذخیره کرد تا در زمان تخریب آثار از آن برای مرمت استفاده شود.»
درخواست جامعه باستان‌شناسی از وزیر در زمان کرونا
جامعه باستان‌شناسی ایران در نامه‌ای به وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خواستارِ «حفظ سلامت و حراست از آثار و محوطه‌های باستانی در زمان شیوع ویروس کرونا و اجرای طرح فاصله‌گذاری اجتماعی» شد.
با انتشار خبرهای مختلفی که از آسیب به بناهای تاریخی و تخریب‌هایی حکایت داشتند که توسط سودجویان با استفاده از خلوتی روزهایی که برای توقف انتقال زنجیره کرونا در سراسر کشور پیش آمده بود، انجام می‌شد، نخست تعدادی از مسئولان و کارشناسان پیشکسوت میراث فرهنگی از این وزارتخانه درخواست توجه به بناها و محوطه‌های تاریخی را داشتند، حتی متولیان پایتخت‌نشین در فراخوانی از مردم درخواست کردند هر جا با این تخریب‌ها و آسیب‌ها مواجه شدند، به اداره کل میراث فرهنگی استان تهران اطلاع دهند.

کیان  محمدی
خبرنگار
 یکم اردیبهشت ۱۳۵۹ سهراب سپهری در سکوت و زیر سایه اخبار پرشتاب انقلاب و جنگ از دنیا رفت و حالا ۴۰ سال بعد در نخستین روز اردیبهشت ۱۳۹۹ باز مراسم چهلمین سال درگذشتش در سکوت ناشی از شیوع کرونا در سراسر جهان سپری خواهد شد. ستاد بزرگداشت چهلمین سال درگذشت سهراب سپهری با اعلام لغو برنامه‌های گسترده‌ای که برای این روز تدارک دیده بود، تنها به رونمایی از پوستر این رویداد اثر محمد روح‌الامین اکتفا کرده و با گزارشی از آنچه قرار بود در این روز و در مراسمی بزرگ به دوستداران سهراب سپهری هدیه دهد، این رونمایی را موکول به زمانی مناسب پس از ریشه‌کن شدن کرونا و شرایط عادی کشور می‌کند. پروژه بزرگ «من سهراب سپهری» که بدون مشارکت نهادهای دولتی و به شکل کاملاً خصوصی توسط هنرمندان عرصه‌های مختلف فرهنگ کشور و با همراهی خانواده سپهری شکل گرفته، سال گذشته طی مراسمی از تلاش‌هایی چندین‌ساله در حوزه‌های سینما، موسیقی، ادبیات و تجسمی در مستندسازی و ثبت زندگی و آثار سهراب سپهری پرده برداشت و حالا در چهلمین سال درگذشت او به مراحل پایانی عرضه عمومی این آثار و قراردادن آنها در اختیار مخاطبان نزدیک شده است. نکته مهم درباره این پروژه این است که در تمام بخش‌های تصویری، موسیقایی و ادبی اهالی فرهنگ و هنر ایران بی‌چشمداشت مالی کار را به سرانجام رسانده‌اند؛ شاید بزرگ‌ترین حرکت جمعی فرهنگی این سال‌ها برای یک چهره ملی.در نخستین روز اردیبهشت قرار بود این عناوین رونمایی شود: ۹۹ اثر تجسمی جدید با موضوع سهراب، رونمایى از تندیس، مدال بزرگداشت و یادبود، یک اثر ویژه نقاشى براى چهلمین سال درگذشت، پوستر و نامواره‌هاى چهلمین سال درگذشت، انتشار بخش‌هایى از ۹ آلبوم دکلمه و موسیقى و خواننده‌هاى مجموعه و اجراى زنده برخى از قطعات در مراسم بزرگداشت، ٩ عنوان کتاب تک نسخه مجموعه، انتشار بخش‌هایى از منظومه و سمفونى سهراب و سرانجام انتشار آنونس فیلمی مستند با حدود ۱۰هزار دقیقه گفت‌وگو با ۴۰۰ نفر از مشاهیر، دوستان، هنرمندان، فرهیختگان، منسوبین و خانواده و دوستان سهراب در اقصی‌نقاط جهان درباره زندگى و آثارش. از این بین برگزارکنندگان تصمیم گرفته‌اند با انتشار پوستر این بزرگداشت، طول سال‌جاری را محل عرضه این محصولات قرار دهند و به محض برطرف‌شدن مشکلات ناشی از شیوع کرونا، تمام این عناوین در مراسمی شایسته یاد سهراب به علاقه‌مندان او عرضه خواهد شد.
آثار تجسمی
تاکنون 200 اثر با موضوع و درباره سهراب سپهری از ۹۹ نقاش، عکاس و هنرمند عرصه تجسمی برای مجموعه «من سهراب سپهری» گردآوری شده است. اسامی هنرمندانی چون على اکبر صادقى، منوچهر معتبر، محمد احصایى، غلامحسین نامى، حسین محجوبى، منوچهر نیازى، عین‌الدین صادق‌زاده، یعقوب امامه‌پیچ، مهرداد محبعلى، ایرج شافعى، کامبیز درم‌بخش، کریم امامی، بهرام دبیری، آیدین آغداشلو، احمد عالی، بزرگمهر حسین‌پور، حسن روح‌الامینی، محمدعلی سجادی، شادی قدیریان، سعید نقاشیان، کوشا موسوی، كوروش شيشه‌گران، مهدى حسينى، كريم نصر، على نصير، على خسروى، على ذاكرى، بهزاد شيشه‌گران، مرتضى مميز، پرويز كلانترى، پروانه اعتمادى، كاوه نجم‌آبادى، حسين تمجيد، بيژن غنچه‌پور، رضا دوست، عباس افشار، سعيد سادات‌نيا، پونه جعفرنژاد، على گنجوى، مرتضى خسروى، فرشاد آل خميس، سولماز توحيدلو، عليرضا آدم‌بكان، محمد روح‌الامين، امير شاهرخ فريوسفى، شيدا حسن‌پور، محسن ناصريان، فريدون اليار، ناصر عزيزى، قباد شيوا، هادى حيدرى، نگار نادرى‌پور  و...  در این مجموعه به چشم می‌خورد. تمام این آثار به‌صورت اهدایی در مجموعه قرار گرفته‌اند و هیچ هنرمندی وجهی برای حضور در این مجموعه نگرفته است.
کتاب‌ها
مجموعه «من سهراب سپهری» در بخش ادبیات شامل ۹ کتاب است. «چه کسى بود صدا زد سهراب؟» (همه‌چیز درباره سهراب سپهرى) به گردآوری لیلى کریمان و با مقدمه دکتر شفیعى کدکنى، «مسافر تنهایى و دیگر هیچ» (اشعار سهراب سپهرى) با مقدمه عباس کیارستمى، «طراحى و نقاشی‌هاى سهراب» و «یادبود سهراب» (٩٩ اثر از هنرمندان تجسمى) با مقدمه‌های دکتر مهدى حسینى، «نامه‌هاى سهراب و دیگران» به کوشش پریدخت سپهرى با مقدمه جلال فاطمى، «هم‌کلاسى‌ام سهراب» نوشته دکتر محمود فیلسوفى با مقدمه خسرو نقیبى، «دایى‌جون سهراب» نوشته مهدى قرچه‌داغى با مقدمه شهره وکیلى و «من سهراب سپهرى» (ترجمه اشعار آلبوم موسیقى مجموعه سهراب به انگلیسى) ترجمه‌اى از دکتر لیلى ماحوزى با مقدمه پرویز تناولى عناوین کتاب‌هایی است که آماده انتشار شده است. همچنین کتابی نفیس شامل ٤٠٠ اثر نقاشى و طراحى از سهراب سپهری گردآورى‌شده که در نوروز ١٤٠٠ همراه با ٢٠٠ اثر تجسمى از ٩٩ هنرمند این مجموعه رونمایی خواهد شد.
آلبوم‌ها
۹ آلبوم موسیقی با شعرها، خاطرات و با الهام از شخصیت سهراب سپهری آماده شده است. دو آلبوم «و پیامى در راه» با صداى امیر آقایى و «گردش سایه‌ها» با صداى فرخ نعمتى را بهزاد عبدی آهنگسازى کرده و محمد معتمدى در آنها خوانده است. «زمین باران را صدا می‌زند من تو را» با صداى فرخ نعمتى، آهنگسازى پیروز ارجمند و خوانندگى امید نیک بین و صبا کامکار و دکلمه احمدرضا احمدى ساخته هوشنگ کامکار، «عاشق همیشه تنهاست» به روایت افشین یداللهى، آهنگسازى پیروز ارجمند و ساخته‌ای از میلاد درخشانى، «صدا کن مرا» با صداى امیر آقایى، ساخته امید محرم‌زاده و خوانندگى سهراب پاکزاد و تنظیم فرشاد فارسیان، «مرغ افسانه» با صداى ژرژ پطروسى و آهنگسازى رضا ناژفر، «دایى‌جون سهراب» به روایت مهدى قرچه داغى با صداى بهروز رضوى و خوانندگى و ساخته‌ای از آیدین جودى و دکلمه محمد تیام جودى، «تنها تنهاست» با صداى امین تارخ و خوانندگى و ساخته‌ای از حامد نیک‌پى و در نهایت «مسافر تنهایى و دیگر هیچ» با مقدمه و بخش کوچکی از تنها صداى موجود سهراب سپهرى که برای اولین‌بار رونمایی خواهد شد و هم‌چنین مقدمه‌هایی از عباس کیارستمى درباره تنهایی و پرویز تناولى درباره هیچ، آهنگسازى احمد پژمان، صدای فریدون فرح‌اندوز، فرخ نعمتى و بهروز رضوى آلبوم‌های دیگر این مجموعه هستند که در طول چند سال گذشته گردآوری و ضبط شده‌اند و یکی از چهره‌های مؤثر در ضبط برخی از این آثار یعنی افشین یداللهی خودش نیز دیگر در جمع ما نیست.

شوریده چون سپهری

محمد روح الامین
طراح
به من گفته شد قرار است در رویدادی همه حوزه‌های هنری و تجسمی در رابطه با شخصیت سهراب سپهری در ذیل یک نشان در سال جدید شروع به فعالیت کنند و درخواست کردند این نشان را طراحی کنم. من فکر می‌کنم سهراب سپهری بواسطه اشعارش و بواسطه حال زلالش در هم نسلان خودش و شعرای معاصر کم‌حاشیه‌تر و مردمی‌تر است. از طرفی چون نقاش بوده و نقاشی می‌کرده از هنرمندان حوزه تجسمی هم محسوب می‌شود. به همین دلیل تصمیم گرفتم بیش از اینکه سهراب سپهری را در یک نامواره نشان بدهم تصور خودم را نسبت به سهراب سپهری طراحی کنم. سعی کردم فرم این نامواره به شکلی باشد که کلیشه سهراب سپهری را همراه نداشته باشد. برای طراحی این نامواره از شوریدگی و حسی که خودم نسبت به سهراب سپهری دارم استفاده کردم. جغرافیایی در اشعار او وجود دارد که جغرافیای زندگی یا پیرامونش است. جغرافیایی که برای مردم فلات مرکزی ایران مانند کاشان و اطرافش آشناست و همه کسانی که در این جغرافیا زندگی می‌کنند این ادبیات را می‌فهمند و روحش را درک می‌کنند. با تمام این ویژگی‌ها بر وجه شوریدگی سهراب سپهری در مرکزیت نوشته با فرم «ه دو چشم» نام سهراب تأکید کردم. در پوستری که طراحی شد هم از خانه عباسیان کاشان استفاده کردم و نقشی که در پوستر می‌بینید یکی از دیوارهای این خانه است. بواسطه ارتباط جغرافیایی محل زندگی سهراب سپهری از اقلیمی که برای همه آشناست وام گرفتم و نام سهراب و محتوا را در یک قاب آینه کاری مربوط به همان معماری با دخل و تصرف در نقوش برجسته گچ کاری طراحی کردم. می‌خواستم بواسطه اقلیم آشنای زندگی سهراب که کاشان است این ارتباط دکوراتیو را ایجاد کنم و نام او را در قابی که مربوط به محل زندگی‌اش است قرار دهم. وقتی درباره سهراب حرف می‌زنیم در نگاه اول اشعار و کلماتی که او دارد به ذهن‌مان می‌رسد اما من سعی کردم تفکر خودم را درباره شخصیت سهراب و دریافت شخصی‌ام را نسبت به شخصیت او به تصویر بکشم تا اینکه به داده‌ها و اطلاعاتی مانند آب و درخت که در اشعارش وجود دارد تأکید کنم. چه قبل و چه بعد از من، بارها و بارها درباره این ارجاعات کار شده و بر آنها تأکید خواهد شد اما می‌خواستم حالا که قرار است من این پوستر و نامواره را طراحی می‌کنم، قرائت خودم را مصور کنم.پیش از این دیده بودم که پوسترهای مربوط به سهراب سپهری معمولاً یا با بخشی از تابلوهای او طراحی می‌شود یا ارجاعاتی به اشعارش دارد اما پوستر و نامواره‌ای که من طراحی کردم یک قرائت شخصی است. نه برای اینکه درباره خودم حرف بزنم؛ برای اینکه سهراب سپهری را از منظری ببینیم که با نگاه‌هایی که تا امروز وجود داشته، متفاوت است.

آیسان تنها
خبرنگار
بیم از گسترش کنترل ناپذیر ویروس همه‌گیر کرونا دولت‌ها را بر آن داشت که برای مدیریت بیماری، تصمیماتی بگیرند که این تصمیمات هزینه‌های سنگینی به اقتصاد کشورها تحمیل کرد.
قرنطینه خانگی و تعطیل و نیمه تعطیل شدن اغلب بنگاه‌های اقتصادی در کشورهای درگیر کرونا، اکنون اقتصاد کشورها را هم از طرف عرضه و هم از طرف تقاضا دچار مشکل کرده است. مشکلی که حتی به مراتب حادتر از بحران‌های اقتصادی یک سده‌ گذشته است. به گفته کارشناسان اقتصادی اینکه دقیقاً چه بر سر اقتصاد کشورها می‌آید بسته به افق اقامت کرونا در کشورها دارد. نکته اینجاست که با توجه به پیوندهای عمیق اقتصادی میان کشورها، دیگر برای هر اقتصادی نمی‌توان در مرزهای جغرافیای همان کشور تصمیم‌گیری کرد. به این ترتیب حتی اگر بیماری از کشوری زودتر رخت بر بندد ولی شرکای تجاری همچنان درگیر باشند نمی‌توان به مدیریت تبعات اقتصادی بیماری در بازه زمانی کوتاه‌تر دلخوش کرد. ایران، کشور ما نیز از این قاعده مستثنی نیست.
تا کنون که این میهمان ناخوانده برای کشورهای درگیر، افت تولید، کاهش رشد اقتصادی، افزایش بیکاری و کاهش اشتغال داشته و در افق نزدیک نیز احتمالاً تورم به همراه خواهد داشت. البته در این میان برخی کشورها که با دوراندیشی ذخیره مناسبی از منابع مالی و لجستیک در اختیار داشتند و نهادهای قوی‌تری را ترتیب داده و بسترها را برای تقویت سمن‌ها فراهم کرده بودند عملکرد بهتری در مقابله با بیماری از خود نشان داده‌اند. هر چه هست کرونا زمینه پررنگ‌تر شدن نقش دولت‌ها در اقتصاد را فراهم کرده و امروز جای این بحث مطرح است که این حضور در شرایط بعد کرونا هم استمرار خواهد یافت یا خیر؟ و از اساس آیا هزینه‌های این بیماری، محافل تصمیم‌گیری را مجاب نمی‌کند که با بسترسازی  دوراندیشانه‌تر برای مقابله با پاندمی‌ها و اپیدمی‌ها خود را مجهز کنند؟
اما فارغ از همه مضرات این بیماری همه‌گیر، برخی کارشناسان اقتصادی تلاش می‌کنند توجه دولت‌ها را به فرصت‌هایی که این بیماری فراهم کرده است جلب کنند. فرصت‌هایی برای بازنگری به سیاست‌هایی که محیط زیست افراد را آلوده کرده و برای او بیماری و مرگ به ارمغان می‌آورد!
درعین حال کارشناسان اقتصادی دیگری هم در بسیاری از کشورهای دنیا و از جمله ایران نیز فضا را مساعد دیده‌اند که به دولت یادآوری کنند اکنون زمان اصلاحات اساسی است. اصلاحاتی برای فراهم کردن بسترهای دیجیتال پیش بردن امور، نیاز به هوش مصنوعی، کسب و کار دیجیتال و... این روزها از هر زمانی بیشتر احساس می‌شود. از همین روست که ناظران پیش‌بینی می‌کنند اگر اقامت کرونا در کشورها به درازا کشد احتمالاً جهان پسا کرونا از شکل امروزی آن متفاوت خواهد بود. در ادامه، دیدگاه‌های چهار اقتصاددان درباره سیاستگذاری‌های اقتصادی پساکرونا در ایران و جهان و در عین حال شمایل جهان بعد از کرونا را می‌خوانید:

فصل ظهور سازمان‌های بین‌المللی جدید متناسب با زمانه پساکرونا

جعفر خیرخواهان
اقتصاددان و پژوهشگر اقتصادی
کرونا بحران و شوکی ایجاد کرده است که مشخص نیست انتهای آن کجا باشد. اکنون یک وضعیت نااطمینانی در اغلب کشورهای جهان به وجود آمده و اقتصاد کشورها متوقف شده است که تبعاتی هم به همراه خواهد داشت. البته می‌تواند فرصتی هم باشد که بشر و از جمله اهالی اقتصاد یک بازنگری در وضعیت خود کرده و به مسیری که رفته‌اند با شکل دیگری برخورد کنند. اکنون فرصتی است برای مشکلاتی که جنبه‌های جهانی دارد با هماهنگی تصمیم گیری‌های بهتری انجام شود. لازمه چنین اقداماتی نیز ایجاد سازمان‌های بین‌المللی جدید است.
همانطور که پیش‌تر نیز سازمان‌هایی مانند بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول بعد از جنگ جهانی دوم و متناسب با مشکلات آن موقع ایجاد شدند. اکنون نیز نیاز به سازمان‌هایی با اثربخشی مناسب احساس می‌شود که بتوانند بحران‌هایی مثل کرونا را بهتر مدیریت کنند.
از مواردی که بشر با آن با بی‌توجهی رو به رو شده، همین مسأله گرمایش زمین است. امروز شاهد تغییرات اقلیمی و محیط زیستی هستیم که یکی از مقصران اصلی آن هم همین کشورهایی مانند چین هستند که تقاضای وحشتناکی برای منابع اولیه مثل چوب و الوار دارند.
چوب و الواری که از آفریقا وارد شده و به واسطه آن جنگل‌های زیادی نابود می‌شود تا کشورها بتوانند بیشتر و بیشتر تولید کنند. در حالی که اقدامات آن‌ها می‌تواند در سرنوشت بشر تأثیر بگذارد. اکنون این امیدواری وجود دارد که کرونا باعث شود جلوی اقداماتی که آثار منفی دارد به هر ترتیبی گرفته شود.

فرصت اصلاحات در هسته سخت

اسفندیار جهانگرد
اقتصاددان و استاد دانشگاه علامه طباطبایی
کرونا در اکثر کشورهای مختلف از جمله ایران در سه حوزه تأثیر جدی گذاشته است. این سه حوزه عبارتند از سلامت، اقتصاد و مالی. اکنون در اثر این بیماری شاهد سه بحران سلامت، اقتصادی و بحران مالی در اغلب کشورهای دنیا هستیم.
جمله‌ای معروف وجود دارد و آن این است که دولت‌ها و جوامعی که نتوانند تغییرات پیش آمده را ببینند یا اینکه نتوانند پس از دیدن تمهیدات لازم را برای آن اجرا کنند، باخته‌اند. این وضعیت برای شرایط کنونی نیز صدق می‌کند. بنابراین باید تغییرات را ببینیم و متناسب با آن اقدامات لازم را اجرا کنیم.
به هرحال در بخش سلامت فشار بر بخش بهداشت و درمان زیاد بود و تا زمانی هم که این ویروس وجود دارد همچنان این فشار بر قوت خود باقی است. همچنین کمبودهایی مانند مواد ضدعفونی کننده، تخت بیمارستانی، دستگاه‌های تنفسی، دارو و... در اکثر کشورها دیده شده است. این وضعیت نشان می‌دهد که لازم است برای عبور از پاندمی‌ها و اپیدمی‌ها، پروتکل‌های بهداشتی سلامت دقیق‌تری تدارک دیده شود. بویژه باید زمینه‌ها برای مدیریت منابع مورد نیاز در صورت تجمعات افراد جامعه در بخش بهداشت و درمان فراهم شود. همچنین تدابیر لازم برای فراهم کردن امکانات تکنولوژی و دیجیتالی هم باید اندیشیده شود که بشود آن را در بخش بهداشت و درمان به کار برد. اکنون باید بسترهای لازم که برای پروژه پرونده الکترونیکی سلامت فراهم شده، پیگیری شود تا به سرعت اجرا شود. شرایط موجود برای چنین اقداماتی بسیار مناسب است.
اما در بخش اقتصادی. در این بخش اکنون سه معضل مهم وجود دارد که گریبانگیر اقتصاد کشورهای دنیا از جمله ایران شده است. معضلاتی مانند بیکاری، تورم و همچنین افت تولید و رشد اقتصادی در کشورها پیش آمده که همگی حاصل تصمیماتی است که دولت‌ها برای مقابله با شیوع بیماری کرونا گرفته‌اند.
به عبارتی کشورهای مختلف همگی برای مقابله با بیماری تصمیماتی گرفته‌اند که این تصمیمات اقتصادی به دلیل پیوندهای پیشین و پسین که در سطح دنیا وجود دارد، این بحران را در بحث اقتصاد جهانی کرده است.
 همچنین در داخل کشورها هم این بحث با توجه به زنجیره تأمین فعالیت‌ها و ارتباط پیشین و پسین این‌ها  با یکدیگر منجر به آن شد ه که تعطیلی یک فعالیت باعث تعطیلی زنجیره‌ای از فعالیت‌ها یا افت ظرفیت در زنجیره فعالیت‌های مختلف شود بنابراین افت تولید و رشد اقتصادی در بخش اقتصاد قطعی است. همچنین کاهش اشتغال، افزایش بیکاری و افزایش تورم انتظاری نیز پیش روی کشورها قرار دارد.
با این حال مشکل کشور ما گرچه در این زمینه با باقی کشورها مشابه است ولی در بعضی موارد حادتر است. حادتر است چون تا کنون در بخش اقتصاد تحریم بوده‌ایم و همچنین در داخل اقتصاد نیز شرایط نامناسب اداری، سازمانی و ساختاری وجود داشته است که این موارد از گذشته باعث بروز تورم انتظاری، کاهش رشد اقتصادی و همچنین افت ایجاد اشتغال در کشور شده بود.
درچنین وضعیتی شوک ویروس کرونا هم براقتصاد وارد شده و دولت مجبور است برای حفظ تولید وافزایش آن، تمهیداتی دقیق‌تر و موشکافانه‌تر ایجاد کند. این تمهیدات باید در سه حوزه صورت بگیرد. ابتدا در فعالیت‌های خود دولت، سپس در حوزه فعالیت‌های بزرگ یعنی کسب و کارهای بزرگ و دیگری هم در فعالیت‌های کوچک.
برای فعالیت‌های بزرگ می‌تواند از طریق سیاست‌های اوراق بدهی اقدام کنند و بانک مرکزی هم می‌تواند از تجربه جهانی بحرانی مالی 2008 در دنیا استفاده کند. اما برای بنگاه‌های کوچک هم، باید زمینه ارائه تسهیلات ارزان‌قیمت یا استمهال لازم وسیاست‌های لازم تشویقی و تنبیهی  و نظارت بسیار جدی در اجرا و پس از اجرا به جریان بیندازد.
همانطور که پیش‌تر اشاره کردم ایران به دلیل تحریم پیش از کرونا خود درگیر تورم انتظاری حاصل از تحریم، جهش نرخ ارز، بالا بودن حجم نقدینگی و تسلط سیاست‌های مالی دولت بر سیاست‌های پولی بود. در کنار مشکلاتی مانند بحران صندوق های بازنشستگی که شرایط را برای کشور ما سخت کرده بود حالا هم کرونا وارد کشور ما شده است این مباحث بسیار پیچیده تر خواهد شد. بنابراین دولت باید سیاست‌های دقیقی را برای کنترل هریک در نظر بگیرد.
اما نکته‌ای که نباید از آن غافل ماند فرصت‌هایی است که کرونا برای اقتصاد کشور فراهم کرده است. دولت تا کنون دچار یکسری ساختارهای غیر قابل اصلاح بوده که کرونا فرصتی را برای اصلاح این ساختارها ایجاد کرده است. استفاده از تکنولوژی‌های دیجیتالی، هوش مصنوعی، گسترش فضای کسب و کار دیجیتالی در همه فعالیت‌های خصوصی و دولتی  و... به نظر من دولت، مجلس و قوه قضائیه باید از خود شروع کرده و بسترهای قانونی لازم را برای آن ایجاد کنند. به عنوان مثال وزارت اقتصاد می‌تواند مالیه عمومی و آیین‌نامه معاملاتی مالی همه فعالیت‌ها را بر بستر دیجیتالی فراهم کند. یا سازمان برنامه و بودجه نیز می‌تواند اصلاحات بودجه را متناسب با بهره‌وری و کارایی در حد مقدور انجام دهد. در عین حال فشار برای کاهش تحریم‌های بین‌المللی باید از طریق سازمان‌های مردم نهاد در کشور پیگیری شود و با توجه به فرصت‌های خوبی که در اختیار ما قرار گرفته است، بتوانیم از این فضا استفاده کنیم.
به طورکلی دولت در برخی موارد به هسته سخت اصلاحات برخورد کرده بود و حالا ویروس کرونا شرایطی را فراهم کرده که بتواند اصلاحات را انجام دهد. اگر از این فرصت استفاده نشود، قطعاً فرصت سوزی کرده‌ایم.

فرصت یادگیری برای حل معضلات دیرینه

حجت میرزایی
اقتصاددان و استاد دانشگاه
سیاستگذاری‌های بعد از کرونا بیشتر به این بستگی دارد که مدت زمان حضور این بیماری پاندمیک تا چه زمانی به درازا بکشد. مهم‌ترین نا اطمینانی کنونی این است که نمی‌دانیم دامنه‌ زمانی این بیماری چقدر است. نه برای ایران و نه برای سایر کشورها. بنابراین حتی اگر این بیماری در ایران ظرف یکی دو ماه آینده خاتمه پیدا کند ولی سایر شرکای تجاری ما که با آن‌ها مبادلات اقتصادی داریم اوضاع شان بهتر نشود، ممکن است برخی از محدودیت‌های ما کماکان ادامه پیدا کند.
به هر حال قطعی است که بعد از کرونا تمرکزی بسیار جدی برای تحریک تقاضا و افزایش تقاضای مؤثر رخ خواهد داد. هم تقاضای خانوارها و هم تقاضای واسطه‌ای بین بنگاه‌ها. در ضمن تلاشی جدی و سریع برای بازگشایی مرزهای صادراتی هم باید انجام شود چرا که اکنون بخش بزرگی از محصولات صادراتی ما با درهای بسته کشورهای همسایه رو به رو شده و همین کاهش جدی تقاضا را رقم زده است. در عین حال قطعاً باید بر بهبود عرضه  و تأمین زنجیره ارزش هم متمرکز شد. ما در این بخش هم آسیب جدی دیده‌ایم. درعین حال سیاست‌های پولی که دولت اتخاذ می‌کند هم بسیار حائز اهمیت است در این مورد دولت اکنون با محدودیت‌های جدی مواجه است. سیاست‌هایی که صاحبان هلدینگ‌های بزرگ و شرکت‌های تولیدی و خدماتی اتخاذ می‌کنند هم بسیار مهم است. بسیاری از این سیاست‌ها در قالب هم‌افزایی، تخفیفات ویژه و انتظارآمادگی برای پاسخگویی به نیازهای بعد کرونا باید اصلاح شود. در عین حال به نظر من رابطه بین سازمان‌های اصلی بخش عمومی مثل دولت بابنیادها و صندوق‌های بازنشستگی و بانک‌هایی که سهام دار شرکت‌های اصلی هستند باید بازتعریف شود. باید ترتیبی فراهم کرد که بشود با حداقلی از منابع، حداکثر نیازها را پاسخ داد. به نظر من روش‌های جدیدی برای شبکه‌های توزیع در حال شکل‌‌گیری است. همچنین در مورد بانک‌ها هم شرایط جدیدی فراهم شده که به موجب آن بانک‌ها می‌توانند از سیاست‌های اعتبار خرید استفاده کنند. در روابط بین کشورها هم تغییرات مهمی پیش خواهد آمد. به نظر من همکاری‌های بین کشورها در شرایط بعد کرونا بسیار اهمیت پیدا می‌کند. به عنوان مثال عراق اکنون با ملاحظات کرونا مرزهایش را بسته است ولی خبرها حاکی از آن است که با محدودیت‌های شدید کالایی رو به رو است و با کمبود و همچنین نرخ‌های تورم بی‌سابقه‌ای در مواد غذایی و برخی از نیازهای اساسی دست و پنجه نرم می‌کند. این موردی است که ایران می‌تواند به آن ورود کرده و شرایطی را برای همکاری جهت تأمین این مواد فراهم کند.
در بحث مربوط به کرونا علاقه‌مندم به فرصت‌هایی که ایجاد کرده است هم اشاره‌ای داشته باشم. کرونا فرصت‌های یادگیری و تجربه‌های جدیدی را با استفاده از فناوری اطلاعات در همه حوزه‌ها در اختیار ما قرار داده است به خصوص حوزه‌های خدماتی که فعالیت‌های متعارف آن در دوره کرونا تعطیل شده است. مثل حوزه آموزش عالی، آموزش عمومی و... حتی حوزه درمان، خدمات بیمه‌ای، حمل ونقل و نظام توزیع و...
اکنون به نظر من در همه حوزه‌ها یادگیری ایجاد شده و فکر می‌کنم بخش عمده‌ای از زیرساخت‌هایی که ایجاد شده برای بعد از کرونا هم ادامه پیدا کند. مثلاً بخشی از ترافیک شهر را می‌توان با غیر حضوری کردن بسیاری از فعالیت‌ها نسبت به آنچه در سال‌های قبل بوده کاهش داد. همچنین بخش بزرگی از آموزش عالی، بخشی از آموزش وپرورش و خدمات مالی و بیمه‌ای و حتی بخشی از خدمات پزشکی و... هم ظرفیت غیر حضوری برگزار شدن دارند. به این ترتیب با اتکا به تجربیات دوران کرونا می‌تواند الگوی تولید و ارائه خدمات در کشورها به طور جدی متحول شود و تأثیر زیادی در زندگی ما بویژه زندگی شهری داشته باشد. البته چنین تحولاتی نیاز به زیرساخت‌هایی دارد. طبیعی است که این زیرساخت‌ها در ابتدای شروع کرونا وجود نداشت ولی رفته رفته به وجود آمد. مثلاً در همه دانشگاه‌ها نظام آموزش غیرحضوری فراهم شد، در آموزش پرورش هم همین طور. همچنین بسیاری از شرکت‌های توزیعی به سمت توزیع دیجیتال یا غیر حضوری حرکت کردند و قطعاً از این زیرساخت‌ها بعداً استفاده خواهد شد. من فکر می‌کنم  بسیاری از زیرساخت‌هایی که ایجاد شد در شرایط بعد کرونا هم قابل استفاده باشد و همه باید به طور جدی از این یادگیری‌ها و زیر ساخت‌ها استفاده کنیم.

بزنگاه «پارادایم شیفت» برای ایجاد دولت قوی با حکمرانی خوب

وحید محمودی
اقتصاددان و استاد دانشگاه تهران
اگر نگاهی به بحران‌های گذشته بیندازیم متوجه می‌شویم که عموماً بحران‌ها طرف عرضه یا طرف تقاضا بوده‌اند برای مثال در بحران 2008 ما با بحران طرف تقاضا روبه رو بوده‌ایم. اما بحران فعلی هم طرف تقاضا و هم طرف عرضه را متأثر و این پیچیدگی کار را دو چندان کرده است. این اتفاق همچنین دید‌ گاه متعارف اقتصاد نوکلاسیک را هم به چالش کشیده است. دیدگاهی که شعار دولت حداقلی و بازار حداکثری می‌داد و بحث آزادسازی اقتصاد را در مقیاس وسیعی مطرح می کرد که در قالب دیدگاه اجماع واشنگتنی در چند دهه اخیر مطرح شده بود. اگر ما به وضعیت اقتصاد امروز نگاه کنیم، متوجه می‌شویم که هر چه بنیه مالی و لجستیک دولت‌ها قوی‌تر بوده بیشتر توانسته‌اند وضعیت کنونی را مهار کنند. همچنین هر چه دولت‌ها دوراندیش‌تر بوده‌ و پیش‌بینی لازم را تدارک دیده بودند امروز بهتر می‌توانند به مردم شان کمک کنند. این موضوع بویژه در کشورهای نفتی قابل توجه است. آن‌ها که توانستند ذخیره درآمدی قابل ملاحظه‌ای داشته باشند و سرمایه گذاری‌های لازم را از منابع حاصل از فروش نفت خود انجام دهند، امروز می‌توانند به مردم خود خدمت‌رسانی کنند. در مقابل می‌بینیم کشورهایی که دوراندیشی لازم را نداشته و منابع خود را هدر داده‌اند امروز دست خالی هستند. این دسته از کشورها، چاره‌ای ندارند جز اینکه پول بدون پشتوانه چاپ کنند و در اختیار مردم قرار دهند. دولت‌ها باید زمینه‌ای را فراهم کنند که مردم در خانه بمانند و نیازها ومایحتاج آن‌ها توسط دولت‌هایشان تأمین شود. این یعنی مداخله دولت پذیرفته شده است و امروز حتی طرفداران اقتصاد آزاد محض هم پذیرفته‌اند که دولت‌ها باید در این بحران میدان‌داری کنند. حال اگر مداخله دولت، ابزارهای پولی، مالی و لجستیک داشته باشد می‌تواند موفق باشد و اگر نداشته باشد توفیق کمتری دارد. درشرایط مداخله دولت وقتی منابع مالی وجود نداشته باشد آثارمنفی خود را هم درپی خواهد داشت. ولی به هر حال چاره‌ای نیست و دولت باید منابع لازم و حمایت‌های مالی و غیرمالی را در طرف تقاضا به خانوارها و در طرف عرضه به تولیدکننده‌ها ارائه کند. تولید کننده‌ها باید در این بازه زمانی که تولید نمی‌کنند یا حداقل تولید را دارند از پشتیبانی برخوردار باشند، مثلاً سرمایه در گردش آن‌ها و تعهدات مالی آن‌ها مورد حمایت قرار گیرد و همچنین خانوارها هم باید بتوانند قدرت خرید خود را در حدی نگه دارند که فروپاشی خانوار و فروپاشی اجتماعی شکل نگیرد. چنین حمایت‌هایی صرفاً از دولت برمی‌آید. با این حال در اقتصاد ایران به تبع این حمایت‌ها ما شاهد تورم فزاینده‌ای در آینده خواهیم بود. به صورت خلاصه باید بگویم نگاه‌های نهادگرایی امروز بهتر توانسته‌اند شرایط را تبیین کنند ونشان داده می‌شود که هرچه نهادها قوی‌تر، به روزتر، منعطف‌تر و فراگیرتر باشند بهتر می‌توانند به مشکلات پیش آمده پاسخ سریع و مقتضی بدهند. به نظر من از این پس سیاستگذاری‌ها به تبع بحران کرونا تحت تأثیر قرار خواهد گرفت و هم در طرف عرضه  هم در طرف تقاضا. وقتی چنین نیازمندی‌هایی وجود داشته باشند، رابطه  بین دولت و طرف عرضه و تقاضا باید نسبت به گذشته قوی‌تر باشد. این نیز سیاست‌های خاص خود را می‌طلبد. هرقدرسیاست‌های پولی و مالی بتواند قوی‌ترعمل کند، آثار منفی تصمیماتی که گرفته می‌شود حداقل خواهد شد. امروز ضرورت یک «پارادایم‌شیفت» احساس می‌شود. کیفیت حکمرانی و دانش کارفرمایی دولت‌ها باید افزایش پیدا کند و مردم‌محوری و انسان‌مداری باید سرلوحه سیاست‌ها و سیاستگذاری‌ها قرار گیرد. همگی باید به فکر تدوین چارچوب‌های سیاستی قوی‌تر، روشن‌تر و منعطف‌تربا نظام حکمرانی خوب، دولت قوی و مدیر در کنار نهادهای دولتی قوی و همین طور بازار متشکل و نهادهای مردمی و سمن‌های قدرتمند باشیم. سمن‌ها در این دوران پرتلاطم می‌توانستند در ایران نیز نقش قوی‌تر و بهتری داشته باشند اگر ما در دهه‌های گذشته نهادهای مردمی را تقویت می‌کردیم. این بحران باید درسی باشد که بتوانیم تنظیم بخشی و یک بازنگری معقول و منطقی در رابطه دولت و بازار و همچنین شکل‌گیری و تقویت نهادهای مدنی داشته باشیم.

منصور بیطرف
 دبیر گروه اقتصادی
نزدیک به 5 ماه است که جهان درگیر کرونا شده است و این ویروس کاری کرد که سیاستگذاری‌ها اعم از اقتصادی، سیاسی و اجتماعی به دوره پیشاکرونا و پساکرونا تقسیم می‌شود. در دوره پیشا کرونا محور سیاستگذاری اقتصادی «عدم دخالت دولت» بود. حتی در ایران هم محور انتقادهایی که به دولت می‌شد، دخالت دولت در امور اقتصادی بود و نگاه تندی بر این موضوع حاکم بود که دولت باید کارها را به بازار واگذار کند. اما کرونا که آمد همه چیز تغییر کرد؛ حتی سیاستگذاری واگذار کردن امور به بازار و عدم دخالت دولت. این موضوعی بود که نشریه «فارین افیرز» هم به آن پرداخت. فارین افیرز با یک نگاه تاریخی به موضوع دوران پساکرونا پرداخت. بحران یا رکود بزرگ اوایل دهه 1930 و طرح «نیودیل» که روزولت، رئیس جمهوری وقت ایالات متحده ارائه داد. «در واقع بسیاری از امریکایی‌ها در مدرسه یاد گرفته بودند که نیودیل یک نقطه عطف در تاریخ ایالات متحده بود که برای 90 سال، پروژه‌های پیشرفته و اصلاحات تحت این موضوع تعریف می‌شد که دولت باید در جامعه نقش ایفا کند و روشی را در پیش بگیرد که مخارج دولت را بتوان برای مقابله با بحران‌های اقتصادی مورد استفاده قرار داد. نیودیل در واقع استانداردی بود برای دخالت بزرگ دولت.» در این خصوص یک ماجرای تاریخی جالبی وجود دارد و آن هم دیدار جان مینارد کینز، اقتصاددان شهیر بریتانیایی با روزولت در سال 1934. کینز که با تئوری عمومی اشتغال، بهره و پول به شهرت رسیده بود در ماه مه سال 1934 با روزولت که بتازگی با برنامه «نیودیل» خود، دولت را وارد عرصه اقتصاد کرده بود در کاخ سفید دیدار کرد. در آن موقع همه انتظار داشتند که کینز از روزولت بابت این سیاست که توصیه‌های او را به کار برده ستایش کند اما در کمال ناباوری کینز به روزولت توصیه کرد که این میزان دخالت کافی نیست و آن را بیشتر کند. سیاستی که عملاً در دولت‌های بعد و حتی اروپایی ادامه یافت و در دهه 1980 و با ریاست جمهوری ریگان در امریکا و نخست‌وزیری تاچر در بریتانیا بشدت کاهش یافت. اکنون همه چیز دوباره به چرخ گذشته برگشته است. در ایران دولت مجبور شده است که 75 هزار میلیارد تومان به اقتصاد تزریق کند و پیش‌بینی می‌شود این رقم تا پایان سال افزایش یابد. به نوشته فارین افیرز در امریکا این رقم به بیش از 6 هزار میلیارد دلار رسیده است. دولت‌های اروپایی و بانک مرکزی اروپا هزاران میلیارد دلار خرج کرده و وام داده‌اند. نروژ، ایتالیا، فرانسه و پادشاهی متحد به‌طور مستقیم به دستمزدهای بخش خصوصی یارانه داده‌اند. همه این تلاش‌ها با هم چیزی معادل حداقل 10 هزار میلیارد دلار یا تقریباً یک چهارم فعالیت سالانه اقتصادی در ایالات متحده و اروپا خواهد بود. حکومت‌های آسیایی از جمله چین، ژاپن و کره جنوبی تلاش‌های مشابهی را در همین مقیاس به‌کار گرفته‌اند.
به‌عبارت دیگر، دولت‌ها به‌گونه‌ای هزینه می‌کنند که انگار بازدهی اقتصادی میان حال و این تابستان چیزی معادل صفر است. در ماه‌های آتی، هزینه‌های کلان عمومی خط میان بخش‌های خصوصی و عمومی را از بین برده و بخش بزرگی از اقتصاد جهانی را به تراز نامه دولت منتقل کرده است. این سطح از هزینه کردن در تاریخ سابقه نداشته و حتی نزدیک آن هم نبوده است. نه در جنگ؛ نه در زمان صلح؛ هیچ وقت.
هیچ کس به‌طور قطع یقین نمی‌تواند بگوید که آیا چنین تلاش‌هایی می‌تواند اقتصاد جهان را نجات دهد یا خیر اما دلیلی وجود دارد که می‌شود گفت، شاید. در هر صورت، در طرف دیگر این بحران، نیاز به این است که قوانین موجود هزینه دولت و وام دهی باید دوباره نوشته شود.
نکته جالب این است که کینز چند روز بعد از دیدار خود با روزولت در یادداشتی در نیویورک تایمز نوشت که ایالات متحده برای آنکه از شکاف عمیق بحران بزرگ خارج شود، دولت باید بیش از اندازه حتی اگر کسری بودجه هم بالاتر رفت، خرج کند. اما این یک خواسته دور از دسترس برای روزولت بود، روزولتی که دولتش تقریباً بیش از هر دولت قبل تقاضا را بالا برده بود، شغل ایجاد کرده بود و اعتماد به اقتصاد را دوباره برگردانده بود. خرجی که دولت طی 5 سال آینده کرد به نرخ حالا معادل 700 میلیارد دلار بود. با آنکه نیودیل مانع از آن شد که اقتصاد بدتر نشود اما هرگز رشد را احیا نکرد و رونق هم به سطوح پیش از بحران نرسید.
اما سیاست‌های دخالت دولت را می‌توان در برنامه‌های مخارج دولت‌های بعدی دید. در این مورد فارین افیرز می‌نویسد بسیاری از این برنامه‌ها جاه طلبانه و برخی اوقات هم بیش از حد جاه‌طلبانه بود. پادشاهی متحد (بریتانیا) در دوران پس از جنگ جهانی دوم یک سیستم مراقبت‌های درمانی ملی درست کرد. کشورهای اسکاندیناوی از مدل پادشاهی متحد پیروی کردند و در نهایت مابقی اروپا این کار را انجام دادند. اروپا همچنین در برنامه‌های آموزش عمومی و خانه‌سازی بیش از اندازه سرمایه‌گذاری کرد که بخشی از این کار به‌خاطر خرابی‌های جنگ بود و بخشی دیگر برای آنکه موج کمونیسم را مهار سازد. در ایالات متحده، برنامه‌های اجتماعی رئیس جمهوری لیندون جانسون به‌دنبال بالا بردن استانداردهای زندگی تمامی امریکایی‌ها در دهه 1960 بود. این برنامه‌ها هزاران میلیارد دلار هزینه برد اما طی دهه‌های آینده بسیار کند پیش رفت.
در دهه 1980 بسیاری از کشورهای غربی شروع به‌کاهش دخالت دولت در اقتصاد کردند. این کار با رونالد ریگان، رئیس جمهوری امریکا، شروع شد و دولت‌های بعد از آن هم اقدام به‌کاهش هزینه‌های پشتیبانی دولت در حقوق و دستمزد کردند. مارگارت تاچر، نخست‌وزیر بریتانیا، همین کار را در پادشاهی متحد کرد. با این حال، اعتقاد به هزینه محرک در طی بحران‌های اقتصادی، تاب آورد. در دوران بحران مالی سال 2008-2009، دولت ایالات متحده چیزی معادل 800 میلیارد دلار به نظام بانکداری، بیمه و صنایع خودروسازی کمک کرد. مدتی بعد از آن هم یک بسته محرک به‌همان اندازه اعمال کرد. دولت‌های اروپایی، با اصرار آلمان روی ریاضت مالی و بانک مرکزی اروپا با قدرتی کمتر از فدرال رزرو، در این راه کندتر حرکت کردند و هزینه‌های کمتری را اعمال کردند. کمک مالی اتحادیه اروپا در سال 2008 مقداری کمتر از 300 میلیارد دلار بود اما با این حال این آمار در طی زمان توسط خود بانک‌های اروپایی و تک‌تک کشورها به‌خاطر اقتصاد کشور خودشان بالا رفت.
انتقادها بیشتر روی نتایج جاه‌طلبانه مخارج عمومی بود و اینکه بحث می‌کردند که چنین دخالت‌هایی به سلامت اقتصاد در دراز مدت آسیب می‌زند. اکثر اقتصاددانان قبول دارند که نیودیل، اعتماد عمومی را برگرداند و حداقل یک اقتصاد در حال سقوط آزاد را نجات داد و به آن ثبات بخشید اما نسبت به اینکه آیا برنامه در بیرون آوردن اقتصاد از یک حوزه رکودی موفق بوده است یا خیر، بحث دارند. برنامه‌های اجتماعی بزرگ بیشتر از این محل چالش است. آنها باعث شدند که دیدگاه‌های طرفداران بازار آزاد تند و تیزتر شود که اولین مشعل آن را اقتصاددان دانشگاه شیکاگو، میلتون فریدمن، برافراشت که مدعی بود مخارج دولتی اقتصاد را به سمت پایین می‌کشد و اینکه باید بازارها را به حال خود رها کرد.
اما دولت‌ها واقعاً تا کجا می‌توانند دخالت کنند؟ هنوز کسی به این سؤال جواب نداده اما یک فرضیه است و آن اینکه دولت‌ها می‌توانند فقط تا آنجا که مخارج عمومی‌شان اجازه می‌دهد خرج کنند و تقریباً برای یک قرن، میانگین مخارج عمومی معادل 5 تا 10 درصد تولید ناخالص داخلی بوده است.

غلامحسین شافعی
رئیس اتاق بازرگانی ، صنایع ، معادن و کشاورزی ایران
شیوع ویروس کرونا طی 2 ماهه اخیر در جهان و درگیری بیش از 200 کشور و منطقه با این میهمان ناخوانده، تلنگری به همه جوامع بود که آمادگی در برابر مخاطرات و مواجهه اصولی با شوک‌­های برونزا، لازمه عبور با حداقل هزینه از شرایط حادث شده است. ویروس کرونا به جهانیان و اقتصادها یادآور شد که درجه تاب‌آوری و میزان آمادگی برای رویارویی با نااطمینانی­‌ها و شوک­‌های برونزا، از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و کشورهایی که این توانمندی را طی سال­‌ها در خود ایجاد کرده­‌اند، لطمات کمتری را از چنین شوک‌­هایی تجربه خواهند کرد. شوک­‌های برونزا هر زمان به شکلی بروز می­‌یابند. اما آنچه باید از این شوک‌­ها آموخت آن است که همه آنها کمابیش عواقب و پیامدهای گسترده‌­ای دارند و عبور کم هزینه از آنها نیازمند داشتن تفکر تاب­‌آوری است. بررسی­‌ها و مطالعات مختلف در خصوص شوک­‌هایی در این حد وسیع نشان می­‌دهد که همه کشورهایی که در مدت زمان کمتری توانسته­‌اند به حالت عادی برگردند، دارای چنین نگرش و بینشی بوده‌­اند.
در ادبیات موضوع تاب‌­آوری به این نکته مهم اشاره می‌­شود که کشورهایی که ساختارهای تولیدی خود را تقویت می­‌کنند و ساختارهای انگیزشی در جهت تقویت بنیه تولیدی و بویژه تولیدات صنعتی کشورشان است، سریع­تر قادر به بازگشت به حالت قبل از شوک خواهند بود. به عبارتی بنیه تولیدی کشورها در تعیین میزان تاب‌­آوری و مواجهه اصولی با شرایط ناگوار بسیار اثرگذار است.
در این میان نگاهی به اقتصاد کشورمان حاکی از آن است که شرایط فعلی با آنچه برای دستیابی به تاب­‌آوری مورد نیاز است، فاصله دارد. کشور در شرایطی گرفتار ویروس کرونا شده که قبل از شیوع این بیماری نیز با انبوهی از مشکلات و بحران‌های داخلی و تحریم‌های ظالمانه  مواجه بوده است؛ به‌طوری‌که بر اساس آمار ارائه شده توسط مرکز آمار، رشد اقتصادی 9 ماهه نخست سال 1398، منفی 7.6 درصد و رشد اقتصادی بدون نفت نیز تقریباً صفر درصد ثبت شده است و براساس گزارش تاب‌آوری 2019، ایران در بین 130 کشور، رتبه 120 را در این شاخص کسب‌ کرده است به عبارتی آمارها به ما می­‌گویند که اقتصادی شکننده داریم و در برابر تکانه‌های احتمالی ناتوان از تطبیق بموقع با شرایط بحرانی خواهیم بود. حال شیوع کرونا در اقتصاد کشور، ضمن برهم زدن بسیاری از معادلات و پیش‌بینی‌ها، از تحمیل شرایط سخت‌تر بر اقتصاد کشورمان حکایت می‌کند.
به نظر می‌­رسد در شرایط کنونی که کشور با انواع و اقسام تنگناها روبه رو است، خروج از این بحران نیز سخت خواهد بود. لذا دولت محترم و قوای سه گانه باید طرحی نو دراندازند. نجات بخش­‌های مولد کشور باید در دستور کار دولت قرار گیرد و این مهم اتفاق نخواهد افتاد مگر با طراحی برنامه­‌ای جامع و شفاف در راستای حل و فصل مشکلات بخش­‌های مولد اقتصاد. در این مسیر همکاری قوای 3گانه همسو و هم­‌جهت باهم باید صورت پذیرد و یک صدای واحد از سوی نظام شنیده شود. در این مسیر اتاق ایران نیز به عنوان نماینده بخش خصوصی و مشاور 3 قوه، همراه و همگام با حاکمیت خواهد بود .

بهروز غریب پور
نمایشنامه‌نویس و کارگردان
حتماً خیلی‌ها هنوز بر این باورند که بر پیشانی عمارت سازمان ملل متحد این شعر حضرت سعدی نوشته یا حجاری شده است: «بنی آدم اعضای یکدیگرند / که در آفرینش ز یک گوهرند /چو عضوی بدرد آورد روزگار / دگر عضوها را نماند قرار / تو کز محنت دیگران بی غمی/ نشاید که نامت نهند آدمی» و چه فخری کرده‌اند کسانی که این داستان را باور کرده‌اند: پیش از اندیشه تشکیل یک سازمان جهانی، یکی از بزرگترین شاعران ما بنا را بر همدردی میان انسان‌ها نهاده و همدردی در خانواده بشری را تذکر داده و دیگران با قدردانی از این شخصیت بزرگ ابیات انسانی را سرلوحه اهداف خود قرار داده‌اند. اما متأسفانه این داستان واقعیت ندارد و مطلقاً در هیچ کجای این سازمان، نه بیرون و نه درون؛ حتی در یکی از راهروهای آن یا یکی از اتاق‌های متعددش، چنین گفته حکیمانه‌ای نقش نبسته است.
من به این مسأله شک داشتم چون عمارت سازمان ملل متحد را دیده و چنین ابیاتی ندیده بودم. در اوج نوشتن اپرای سعدی، به مناسبت اجرای اپرای عروسکی حافظ در خلوتی که با استاد کمالی سروستانی رئیس بنیاد سعدی شناسی داشتم این موضوع را مطرح کردم و او هم تأیید کرد که این موضوع یک‌کلاغ‌چهل‌کلاغ شده و مطلقاً حقیقت ندارد و بعد توضیح داد؛ یک‌بار هیأتی از ایران یک قالیچه به مدیر کل سازمان ملل متحد هدیه داده که بخشی از این ابیات در آن بافته شده بود و در مطبوعات چنین وانمود کردند که مسئولین این دم و دستگاه، به صرافت افتاده‌اند که اندیشه سعدی بزرگ را آویزه گوش ملت‌ها و دولت‌ها کنند و... دیگر  برایم مسجل شد که این امر حقیقت ندارد و نبایستی در متن اپرای سعدی که آن را کارگردانی کردم چنین داستان بی‌اساسی وارد شود. از آن شب به‌بعد سرنوشت اپرا بیشتر و بیش از پیش معطوف به افکار سعدی شد تا دوستان سعدی بزرگ بدانند که او فقط خداوندگار غزل نیست و سراینده این‌ چنین غزل‌هایی، به همه یا بخش عمده‌ای از روابط میان انسان‌ها نظر داشته و عشق تنها موضوع مورد علاقه او نیست: «هزار جهد بکردم که سر عشق بپوشم / نبود بر سر آتش میسرم که نجوشم». ابیات فراوان و نغزی از این دست، به وفور توسط خواننده‌ها خوانده شده و گوش مردم پر است از این غزل‌های زیبا اما آنچه مغفول مانده، درس‌های حکیمانه و تا ابد ماندگار او در آداب زندگی فردی و اجتماعی‌ست. حضرت سعدی در بوستان و در ده باب این آداب را چنین دسته بندی کرده است: باب اول در عدل و تدبیر و رأی؛ باب دوم در احسان؛ باب سوم در عشق و مستی و شور؛ باب چهارم در تواضع؛ باب پنجم در رضا؛ باب ششم در قناعت؛ باب هفتم در عالم تربیت؛ باب هشتم در شکر برعافیت؛ باب نهم در توبه و راه صواب؛ باب دهم در مناجات ...و کوشش کردم جنبه‌های عرفانی ذهنیت سعدی را آشکار و حتی در نوعی تفتیش عقاید و در محکمه‌ای که او را متهم به ریاکاری و چاپل ، از دلایل سرودن مرثیه مشهورش در رثای المستعصم بالله بگوید. به باور من مرثیه او و پس از مرگ خلیفه در راستای همان جهان‌بینی اوست که در ابیات: بنی آدم اعضای یکدیگرند ....است و در دفاع از خود دیالوگی دارد که تکان دهنده است: «پسندی که شهری بسوزد به نار/ اگر چه سرایت بود بر کنار؟» به همین دلیل در اپرای سعدی وجوهی ناشناخته از سعدی را در متن اپرا و سپس در اجرا به کار گرفتم و با الهام ابیاتی از دست: «چو ماکیان به در خانه چند بینی جور/ چرا سفر نکنی چون کبوتر طیار» و «زمین لگد خورد از گاو و خر به غلت آن / که ساکنست نه مانند آسمان دوار / مثال اسب الاغند مردم سفری/ نه چشم بسته و سرگشته همچو گاو عصار» و ساختار متن را به شکل سفری در خواب سرخ و حکایت بر دار کردن منصور حلاج، جدال با حاکمی خودپسند و شاعران چاپلوس و ترک یار و دیار، سفر به سومنات و بتخانه، سفر به مصر و دیدن عاقبت فراعنه و...روایت کردم تا بتوانم میل حضرت سعدی به کشف حقایق و کشف ماهیت انسان را به نمایش بگذارم و سعدی را آن گونه که هست، نه آن گونه که دشمنانش ترسیم کرده‌اند به نسل جوان معرفی کنم. امسال قصدم این بود که با اجرای مجدد اپرای سعدی بر آستان این خاک که فردوسی و عطار و حافظ و سعدی و مولوی و نظامی و ناصرخسرو و خاقانی و.... دارد بوسه‌ای از سر ستایش بزنم که کرونا آمد و جهان را ولو برای مدتی به اعضای یکدیگر بدل کرد و روح سعدی بر آنانی گریست که پسندیدند شهری بسوزد به نار. به این امید که روزی آن داستان خیالی محقق شود و اگر تشکیلات رسمی تن به چنین قدرشناسی نمی‌دهد مردمان اندیشمند سعدی دردمند او را به رسمیت شناخته در جهت اندیشه‌های ناب او گام بردارند.