امام عسکری سلام‌الله علیه:  همه پلیدی‏‌ها را در خانه‌ای نهادند که کلید آن، دروغ است.
 بحارالانوار(ط-بیروت) ج 69، ص 263

سابقه نشان داده آن دسته که مقداری  تریبونی دارند و به‌خاطر ذهن محاسبه‌گرشان از توان محدود دولت در جبران خسارات، پیشاپیش آگاهند، سریع‌تر در صف طلبکاران نوبت می‌گیرند و ای بسا صف را هم خود تشکیل می‌دهند. فارغ از اینکه در درجه نخست لازم است بدانیم چه کسانی به معنای واقعی بیشترین لطمه را دیده‌اند و بعد ببینیم چگونه می‌شود جبران ضرر کرد.
بخشی از نامه دبیر جشنواره جهانی فیلم فجر درباره این روزها

من می‌گویم انسان به امید زنده است و ترجیح می‌دهم امیدوار باشم هر چند در طول ٢٧ سالی که «هیلاج» را داریم چنین بحرانی نداشته‌ایم و گمان می‌کنم این بحران بسیاری از تشکل‌های فرهنگی متعلق به بخش خصوصی را که چرخ‌شان با سرمایه‌ای متوسط می‌چرخد نابود یا بشدت تضعیف خواهد کرد.
بخشی از گفت‌وگوی کارگردان با خبرآنلاین

احترام برومند
بازیگر
در شرایط بحرانی توجه خانواده‌ها معطوف به کودکان و نوجوانان می‌شود و افرادی که نیاز بیشتری به پشتیبانی دارند مثلاً سالمندان. در مواجهه با چنین شرایطی دغدغه بزرگ خانواده‌ها این است که چطور ماجرا را توضیح دهند که از یکسو اهمیت و ابعاد ماجرا را شفاف کنند و از سوی دیگر آنها را درگیر دلهره و اضطراب نکنند. آنچه بچه‌ها در این بحران تجربه می‌کنند برای همیشه در ضمیرشان حک می‌شود و آن را فراموش نخواهند کرد. مراقب جسم و روح خودمان و خانواده‌مان باشیم. الان لحظه‌ای است که هر کدام از ما باید اول خودمان و خانواده‌مان را مدیریت کنیم.
این روزها اما با بحرانی رو‌به‌رو هستیم که متأسفانه خیلی از بزرگترها هم به ماهیت مبارزه با آن پی نبرده‌اند و گاهی حتی آن را شوخی می‌گیرند. تعبیر من از به سفر رفتن در چنین شرایطی به سخره انگاشتن یک بحران بزرگ است. همان چیزی که در نگاه انتقادی، بعضی از مدیران را به آن متهم می‌کنیم و گلایه‌مندیم. اگر هر نوع سفر غیرضروری از همان ابتدا ممنوع اعلام می‌شد حتماً امروز با هزینه جانی و مالی کمتری روبه‌رو بودیم.
کرونا یک بحران عمومی است و آسیب عدم رعایت نکات ایمنی تنها متوجه خودمان نمی‌شود؛ اینکه تصور کنیم سلامتی‌مان فقط به خودمان مربوط است تفکر بشدت غلطی است. تبعات این سهل‌انگاری جدی است و تنها متوجه خودمان نمی‌شود. با هر رفتاری که موجب گسترش این بیماری و جابه‌جایی ویروس شود جان همه آدم‌ها و در رأس آن جامعه پزشکی و تیم درمانی را به خطر انداخته‌ایم. به خودمان یادآوری کنیم که در این بحران هر کدام از ما فقط نسبت به خودمان مسئول نیستیم بلکه نسبت به تمام جامعه مسئولیم.
می‌دانم خیلی‌هایمان دلخور و گلایه‌مندیم بابت اقدام دیرهنگام در پیشگیری از ورود ویروس کرونا به کشور و ملاحظاتی که تصمیم‌گیری قاطعانه در برخورد با این ویروس را زیر سایه برد. سؤالاتی داریم از این دست که چرا دیر اطلاع‌رسانی شد؟ چرا یک مرتبه شیوع این بیماری به شکل غیرطبیعی بالا رفت؟ چرا در بین مسئولان اختلاف‌نظر وجود دارد و برخورد قاطع نمی‌شود؟ (قربانی این عدم تصمیم‌گیری واحد و قاطعانه اگر چه مردم هستند اما مسئولان هم از پیامدهای ناگوار آن در امان نیستند) چطور می‌شود در کشور ما باوجود هشدارهای مکرر مسئولان و نهادهای مردمی درباره عدم اقدام به سفر، مردم وقوع فاجعه را جدی نمی‌گیرند و همچنان جاده‌ها شلوغ است؟ چه کار کرده‌ایم که مردم به تمام شایعات بی‌پایه و اساس فضای مجازی اطمینان می‌کنند، به صحبت‌های شبکه‌های خارجی اعتماد دارند - البته برخی مستند و قابل اعتماد است اما بسیاری از آنها خالی از برخوردهای مغرضانه نیست- اما باز هم به هشدارهای مسئولان اطمینان نمی‌کنند. مسئولان پاسخ این سؤال را باید در عملکرد خودشان جست‌وجو کنند.
می‌دانم توقع‌مان این است که در این شرایط برای ایجاد آرامش، مدیران صادقانه پاسخگوی ابهامات باشند و راجع به شائبه‌هایی همچون کمک به کشورهای همسایه در شرایط کمبود امکانات بهداشتی توضیح بدهند اما در نهایت باید حواس‌مان متوجه مسئولیت‌های شهروندی خودمان هم باشد. اگر نگران هستیم از کمبود امکانات جامعه پزشکی و درمانی گیلان و مازندران، یادمان باشد ما هم ماسک‌ها و دستکش‌هایمان را در سطح معابر رها می‌کنیم، ما هم برای پلیسی که جانش را به خطر می‌اندازد و جاده‌ها را می‌بندد خط و نشان می‌کشیم. مگر مردم مازندران و گیلان باید به زبان تهدید متوسل شوند تا قید مسافرت به این استان‌ها را بزنیم. کاری کنیم در این روزها دلمان گرم شود به همدیگر. این روزها بیش از هر زمانی به همدلی نیاز داریم. ما مردم وقتی همدل باشیم هر مشکلی را می‌توانیم برطرف کنیم.
البته که نباید فقط نیمه خالی لیوان را ببینیم. مردم متعهد، با منطق و فهمیده بسیاری هم داریم که با وجود دلخوری از بی‌تدبیری‌ها، درک درستی از شرایط دارند و متعهد به مسئولیت شهروندی هستند. از میان زحمتکشان متعهد و با وجدان وزارت بهداشت، روزنامه‌نگاران و اهالی رسانه تا کارمندان بانک و ادارات افرادی را داریم که بنابر مسئولیت کاری امن‌ترین مکان یعنی خانه‌شان را بالاجبار ترک می‌کنند تا خدمات اجتماعی به مردم برسانند. در رأس همه، جامعه پزشکی را داریم که با وجود کمبودها و گلایه‌ها به میدان آمده‌اند و تنها اندیشه‌ و دغدغه‌شان سلامت جامعه است. قدرشناس همه‌شان هستیم و وظیفه هر کدام از ما شکستن یک حلقه از زنجیره کروناست.

اکبر نصراللهی
رئیس دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه آزاد
کشور ایران مثل برخی کشورهای دیگر با چالش‌ها و مخاطرات بسیاری مواجه است اما به خاطر میزان، تنوع و تلفات ناشی از بحران‌ها و چالش‌هایی که داریم، کشور ما نسبت به کشورهای دیگر جایگاه خوبی ندارد و در زمینه تنوع بحران، ایران در رده پنجم است، به‌خاطر میزان تلفات، در رده زیر ۱۰ دنیا قرار دارد و از بیش از ۴۰ بحران شناسایی شده در دنیا، بیش از ۳۰ مورد در ایران اتفاق افتاده است و ایران، مستعد این بحران‌های طبیعی است. با توجه به این تنوع و تکثر و میزان تلفات بحران در ایران، نقش رسانه‌ها و در اینجا به‌طور خاص رسانه‌های ایرانی، بسیار می‌تواند برجسته و مهم باشد. اگر رسانه‌های ایرانی، از مخاطرات و بحران‌های موجود آگاه باشند و اگر که کارشان را بدانند و به مسئولیت خودشان باور داشته باشند و مسئولیت پذیر باشند، می‌توانند جلوی تبدیل بسیاری از مخاطرات به بحران‌ها و جلوی تلفات و خسارات‌ها را بگیرند و اثرگذار باشند.
رسانه‌ها می‌توانند با آگاه و حساس کردن مردم و مسئولان و وادار کردن آنها به انجام اقدامات ضروری، قبل از وقوع بحران‌هایی مثل سیل، زلزله و ویروس کرونا، بر نتایج حاصل از بحران اثر بگذارند و میزان خسارت و تلفات آن، کم شود. از طرف دیگر هم، اگر رسانه‌ها، نقش خودشان را بخوبی انجام ندهند، می‌توانند بحران‌زا و بحران‌افزا باشند و خسارات و تبعات ناشی از بحران را اضافه کنند. بحث من اصلاً رسانه‌های رسمی و غیررسمی نیست. چرا که به موازات رسانه‌های سنتی مثل رادیو، تلویزیون، مطبوعات و خبرگزاری‌ها، تعداد بسیار زیادی از رسانه‌ها، با اسامی متعدد و ظرفیت‌های متعدد فعال هستند و چه بسا میزان مخاطبان رسانه‌های غیررسمی، بعضاً از مخاطبان رسانه‌های رسمی، بیشتر باشد. بنابراین، اگر قرار باشد جلوی تبدیل مخاطرات به بحران گرفته شود یا اگر بحرانی اتفاق می‌افتد، نتایج و خسارت‌های ناشی از آن کم شود حتماً باید از ظرفیت‌های رسانه‌های غیررسمی، استفاده شود و آنها را هم مسئولیت‌پذیر کرد.
ما الان می‌بینیم که در کشور خودمان، پیج‌های اینستاگرامی بسیار زیادی وجود دارد که هر کدام از آنها فالوورهای زیادی دارند یا هر کدام از افراد فعال در برخی شبکه‌ها ممبرهای میلیونی دارند. ضروری است رسانه‌های مسئول  و رسمی ما و کنشگران رسمی و حاکمیتی و دانشگاهی به مردم آموزش بدهند و سواد رسانه‌‌ای مردم را بالا ببرند تا مردم در فضای مجازی، با پیام‌های دریافتی از رسانه‌های مختلف برخورد فعال داشته باشند، هر پیامی را به اشتراک نگذارند، هر «متن»، «ویدئو» و «ویس» دریافتی را با عقل خودشان انطباق بدهند، صحت آنها را با گروه‌های مرجع و افراد متخصص فامیل و آشنای خودشان چک کنند و در اینترنت جست‌و‌جو کنند که آیا رسانه‌های معتبر، آن خبر یا پیام را منتشر کرده‌‌اند یا نه.

رضا صادقی خواننده پاپ به مناسبت سالگرد ازدواجش، ویدئوی کوتاهی را به همراه خانواده‌اش در خودرو شخصی‌اش ضبط کرد و آن را در صفحه اینستاگرامش به اشتراک گذاشت. آنها، دراین ویدئو بخش‌هایی از قطعه «یه چیزی میشه دیگه» را که مضمونی امیدوارانه داشت خواندند. این ویدئو هنوز که هنوز است جزو پربازدیدهای فضای مجازی است و شور و امیدی که در آن وجود دارد دست به دست بین کاربران مجازی می‌چرخد.

یگانه خدامی
این روزها انتقادها به صداوسیما به‌دلیل نوع پوشش اخبار بیماری کرونا و اطلاع‌رسانی درباره آن بیشتر شده است. بسیاری از کاربران گزارش‌های روزهای اول شیوع این بیماری را بازنشر می‌کنند که صداوسیما تلاش می‌کرد آن را یک بیماری ساده نشان دهد و می‌گویند همین مسأله باعث بی‌توجهی مردم به هشدارهاست.
گزارشی که بخش خبری ۲۰:۳۰ درباره شیوع کرونا در قم پخش کرده و گفته بود شایعه فضای مجازی است یکی از گزارش‌هایی است که به آن استناد می‌شود.
کاربران زیادی هم به اینکه برنامه‌های صداوسیما برای روزهای قرنطینه و خانه ماندن مردم سرگرم‌کننده نیست اشاره می‌کنند: «‏صداوسیمایی که تا سه هفته پیش ‎کرونا رو در حد یه آبریزش بینی جلوه می داد الان از بی‌تفاوتی مردم گزارش انتقادی تهیه میکنه کنارشم هشتگ ‎کرونا را جدی بگیریم میزنه!»، «‏وضعیت ‎کرونا در صدا و سیما: از هر یک نفر سه نفر بهبود یافته »، «‏وقتی صداوسیما ۲۴ ساعته اخبار ‎ویروس‌کرونا را خوب و تحت کنترل گزارش می‌کند چرا انتظار داریم مردم مسافرت، میهمانی و تجمعات خود را لغو کنند؟!»، «‏خب میبینم که صداوسیما متوجه بحران شده و هشتگ کرونا رو جدی بگیریم تبلیغ میکنه.
 بله جناب صدا‌وسیما، کرونا سرماخوردگی ساده نیست، کرونا عزیزان ما رو میکشه، بحران جدیه»، «‏صدا سیما کلی مسئول آورده مثلاً داره سؤال و جواب می‌کنه برای ‎کرونا چیکار کردید خیلی هم چالشی اما یادم نمیره گزارش بیست و سی قبل از انتخابات»
 «‏تعطیلات نوروزی هم می‌تونه در اثر میهمانی و مسافرت و خرید مردم به اوج گرفتن شیوع کرونا منجر بشه و هم به فرصتی برای قرنطینه عمومی و قطع زنجیره شیوع. مردم نیاز به دریافت آموزش‌ها برای سبک زندگی صحیح این مدت دارن. صداوسیما باتوجه به نفوذ گسترده‌ای که داره باید زودتر دست به‌کار بشه.»، «‌‎صدا‌وسیما بین رسانه‌های دنیا حکم اکسپلوور داره بین مرورگرا!»، «صدا‌وسیما که عامل اصلی بی‌تفاوتی مردم نسبت به کرونا بوده است تاحدی که بسیاری از مردم این بیماری را جدی نگرفته‌ و به‌زندگی روزمره خود مشغولند، حالا از مردم بابت نماندن در خانه طلبکار نیز شده است»
 «‏تمام مسئولیت بی‌خیالی ملت فقط با صداوسیماست و اون امید‌های الکی و کرونا که ترس نداره اول ورود کرونا. بماند که ورود کرونا هم برای بی‌خیالی مسئولان بوده»، «‏اخبار صداوسیما شامل ۳۰ دقیقه آمار دقیق مبتلایان و جان باختگان کشورهای دنیا مربوط به ‎کرونا و کمبود امکانات آنها و ضعف مدیریت بحران در آن کشورها، پنج دقیقه هم آمار خودمون و در نهایت ۲ساعت تعریف و تمجید از مدیریت این بحران در سراسر کشور و مصاحبه با مردم همیشه در صحنه است»، «‏فرماندار کاشان در مصاحبه با ‎صداوسیما آماری از فوت شدگان ‎کرونا ویروس داده است بعد همان ‎صدا سیما یک برنامه پخش کرده که آمار فوت شدگان در کاشان غلط و شایعه فضای مجازی است»
 «‏دیر اعلام‌کردین ‎کرونا وارد ‎ایران شده؛ حالا بیست و چهارساعته تو ‎صدا و سیما از مردم راجع به صبر جمیل میپرسین؟! آره بازم صبر می‌کنیم. ما همینو بَلَدیم!»، «‏به ‎صدا‌وسیما اعتراض دارررم... ملت الان دو هفته‌است تو خونه نشستن و تلویزیون تقریباً هیچ برنامه باحالی پخش نمیکنه...سریال هاشونم که اصلاً نبینیم بهتره، بدتر دیووونه میشیم. پیام بازرگانی‌ها که جای خود. ای بابا، چه‌ها که نمیشه کرد با ‎رسانه و چه اهدافی که نمیشه با رسانه بهش نرسید!»، «صداوسیمای میلی! بهتر نیس برای ماندن مردم توی خونه از افرادی مانند ‎عادل فردوسی‌پور و رضا رشیدپورکمک بگیری؟!»، «‏واسه تعطیلات ‎نوروز قراره ‎تلویزیون فیلم «‎شبی که ماه کامل شد» رو بذاره. از شدت هیجان این انتخاب هوشمندانه در این شرایط روحی ‎جامعه اشک تو چشمام حلقه زد!».

این روزها، کمپین‌های مختلفی در فضای مجازی شکل گرفته که مردم را از رفتن به سفر منصرف و آنها را نسبت به خطرات این کار آگاه کند. بچه‌ها هم این روزها که مدرسه نمی‌روند، از طریق رسانه و والدین خود با خطرات و مضرات شیوع این بیماری مرگبار آشنا شده‌اند. روانشناس‌ها و متخصصین حوزه کودک تقریباً هر روز نسبت به نحوه برخورد با کودکان و دورکردن آنها از اخبار تلخ بسته‌های آموزشی را منتشر می‌کنند تا فرزندانمان به لحاظ روحی از این روزهای پرخطر به سلامت بگذرند. این نقاشی را آویسا بهشتی دانش آموز 8 ساله کشیده و در آن از ممنوعیت رفتن به سفر حرف زده تا نقشی در این جریان داشته باشد و به دیگر کودکان هم این پیام را بدهد.

کامبوزیا پرتوی
کارگردان و فیلمنامه نویس
 در این روزها من هم مانند بسیاری از مردم چاره‌ای جز قرنطینه ندارم و در خانه مانده‌ام. با اینکه دوست داشتم در این اوضاع و احوال به شهر زادگاهم یعنی رشت سری بزنم و از حال مردم خبر بگیرم ولی ترجیح دادم در خانه بمانم تا به شیوع این بیماری کمک نکنم. این روزها سخت است چون برایش برنامه‌ریزی نشده بود و بسیاری از ما برای این شرایط آمادگی نداشتیم و نداریم. یک دفعه پیش آمد و مجبوریم روزها را به شکلی بگذرانیم. نمی‌توانم بگویم حال و هوای خاصی دارد و نکته مثبتی برای همه مردم از این روزهای قرنطینه بگویم ولی شاید بشود گفت تا حدودی فرصت است. برای خود من فرصتی است که کارهای عقب افتاده را انجام بدهم.
روزهای قرنطینه را با خواندن کتاب، دیدن فیلم و نوشتن می‌گذرانم. نوشتنی‌هایی که عقب افتاده بودند و حالا می‌توانم به آنها سر و سامان بدهم. بخشی از روز را هم با دیدن فیلم‌های اروپایی که جا مانده بودند و ندیده بودم می‌گذرانم. مانند فیلم «عشق» به کارگردانی گاسپار نوئه که محصول سال 2015 است. برای مطالعه هم فعلاً کتاب‌ها را مرور می‌کنم. مدتی بود که دوست داشتم دوباره آثار اسماعیل فصیح را بخوانم و این روزها فرصتی برای این کار پیش آمده و کتاب‌های این نویسنده را می‌خوانم و لذت می‌برم. البته چند کتاب جدید و تازه منتشر شده را هم خوانده ام. مانند سفرنامه‌ها نوشته پرویز رجبی.البته دوست دارم در این روزها فیلم‌هایی را که با موضوع شیوع بیماری ساخته شده‌اند ببینم. موضوعی که در بسیاری از فیلم‌های هالیوودی و اروپایی به آن پرداخته شده است.
دوست دارم بعضی از این فیلم‌ها را که دیده‌ام دوباره پیدا کنم و ببینم تا متوجه شوم آنها در این شرایط چه کرده‌اند. چند روزی است دنبال فیلم «همه گیری» به کارگردانی لارس فون تریر می‌گردم و دوست دارم دوباره آن را تماشا کنم چون بسیار خوب به این موضوع پرداخته بود و حال و هوایی متفاوت از فیلم‌های هالیوودی دارد.این روزها سخت می‌گذرد اما چاره‌ای نداریم جز همراهی کردن و ماندن در خانه و گذراندن روزها تا این بیماری هرچه زودتر تمام شود و بتوانیم به زندگی عادی بازگردیم. ما باید این زنجیره سرایت و شیوع را قطع کنیم.

ادامه از صفحه اول
نقش تربیتی ایشان نسبت به فرزندان انکار ناشدنی است، نقش‌شان در میزان توجه به جزئیات و کلیات روش زیست تأثیری شگرف برهمه اعضای خانواده دارد، تأثیری که می‌تواند عمدتاً نتیجه را به نفع توسعه یا به ضرر آن تغییر دهد. این نقش می‌تواند به مدیریت منابع، زمان و هزینه باعث شکوفایی و رونق جوامع گردد. براین اساس، هرگاه زنان یک سرزمین اراده تغییر داشته باشند می‌توانند تغییر را به وجود آورند و این موضوع ورای برنامه‌های رسمی دولت‌ها و سازمان‌ها است. مقیاسی عملیاتی از یک الگوی رفتاری است که در خانواده تمرین و اجرا و در جامعه نهادینه می‌شود. پروژه تغییر با باور به منفعت خانواده و منفعت عمومی و درست بودن رویکرد در جامعه زنان آغاز و با تغییر بزرگ رفتار زیستی به انجام می‌رسد. این یک معنای عمیق و مقیاس بزرگ و قابل تحقق است.
این البته قابلیت توسعه به همه شئون زیست را دارا است و می‌تواند متضمن ایجاد نهضتی فراگیر و جهانی در مسیر تحقق توسعه پایدار گردد.
آیا زمان این تغییر بزرگ فرا رسیده است؟ آیا جامعه زنان می‌خواهد و توان اجتماعی پذیرش این مسئولیت بزرگ را دارد؟ به‌طور قطع این ظرفیت‌سازی همه جانبه‌ای لازم دارد و اینکه اکنون زمان مناسبی برای آن است مورد کنکاش خواهد بود.
آیا جریان‌های حامی برابری جنسیتی می‌توانند و می‌خواهند در نسبتی متناسب ضرورت و اهمیت این مسئولیت را در فرآیند تحقق موقعیت‌های ایجاد شده در پس آن مورد تفاهم قرار دهند؟ آیا پرداختن به جنبه‌های مختلف این مسئولیت برای جامعه امروز ممکن است؟
 سرعت تغییرات در نتیجه دگرگونی‌های ناشی از شرایط معاصر به تسریع این فرآیند دامن می‌زند و البته ما را با دنیایی از احتمالات روبه‌رو خواهد ساخت.
 اکنون در سال ٢٠٢٠ در حالی که ٥ سال از تصویب اهداف توسعه پایدار گذشته،  باید از ایجاد کمپین جهانی برای کمک گرفتن از همه زنان جهان در جهت ساخت جهانی بهتر برای زیست سخن گفت، دیر است اما تحقق آن دور نیست.