یوسف حیدری
گزارش نویس
«اگر می‌خواهی گردش خونت بالا برود و تپش قبل منظمی داشته باشی و نور چشمانت زیاد باشد، سنگ فیروزه را توصیه می‌کنم؛ هم سلامتی می‌آورد هم از چشم و نظر در امان می‌مانی. اگر می‌خواهی از زخم معده در امان باشی و التهابات بدن تسکین پیدا کند و تمرکز داشته باشی و گرما و نیروی زندگی بیشتر شود، سنگ عقیق؛ خیلی‌ها جواب گرفته‌اند.» علیرضا انگشترهای نقره داخل ویترین را یکی یکی نشان می‌دهد و درباره سنگ‌هایش حرف می‌زند بعد که متوجه می‌شود حرف‌هایش خیلی هم برایم باورپذیر نیست، کتابی را از قفسه بیرون می‌کشد و می‌گوید: «فکر نکنی این‌ها را از خودم درآورده‌ام. همه چیزهایی که گفتم اینجا توی این نوشته؛ «کتاب سنگ درمانی» شوفل برگر که برای تمام حرف‌هایش هم سند آورده.»
اینجا در بازار انگشتر شهر ری که بخشی از بازار سنتی همجوار با صحن شاه عبدالعظیم(ع) است، هنوز هم خرید و فروش و تعمیر انواع انگشتر رونق دارد؛ خیلی‌ها می‌خواهند سوغاتی از شهرری داشته باشند، بعضی‌ها برای گشایش گرهی که در کار افتاده سر از اینجا درمی‌آورند و خیلی‌ها هم البته مشتری دائم انگشتر هستند و به قول قدیمی‌ها انگشترباز. در بازار انگشتر شهر ری مردان پا به سن گذاشته زیادی می‌بینید که دنبال گمشده‌ای از این ویترین به آن ویترین می‌روند. یکی فیروزه اصل می‌خواهد یکی دُر نجف، یکی رکاب حجت، یکی رکاب فضلی. یکی می‌خواهد زیر سنگ شرف الشمس انگشترش بنویسند یا ستارالعیوب، یکی می‌خواهد روی رکاب بنویسند من‌الله توفیق. توی هر ویترین انواع سنگ‌ عقیق و فیروزه با رنگ و لعاب کنار هم جاخوش کرده‌اند و دور و برشان هم زنجیرهای نقره و تسبیح خودنمایی می‌کنند.
علیرضا همان‌طور که انگشترها را یکی یکی از ویترین بیرون می‌کشد با پارچه‌ مخصوصی برق می‌اندازد. 10سال است که در این حرفه مشغول کار است. او با اشاره به عکسی که به دیوار مغازه نصب شده می‌گوید:
نسل در نسل صاحب این مغازه در کار نقره و انگشتر بوده‌اند: «خوب است بدانید آنهایی که انگشترباز هستند، یک پای‌شان در این بازار است و یک‌ پای‌شان هم قهوه‌خانه‌های شوش و مولوی: «مشتری‌های ما اغلب به زیبایی و خواص سنگ‌ها اهمیت می‌دهند و ما هم تا جایی که امکان دارد مشاوره می‌دهیم. بیشتر مشتری‌های ما دنبال سنگ رزق و روزی هستند. بعد از آن هم چشم زخم و برطرف شدن مشکلات زندگی. خیلی‌ها جواب می‌گیرند. البته در انتخاب نوع سنگ نیت خیلی مهم است و این طور نیست که شما برای رزق و روزی سنگی را انتخاب کنی و بدون تلاش منتظر روزی باشی ولی خیلی از مشتری‌ها وقتی سنگ عقیق یمن را انتخاب می‌کنند بعد از یک مدت وقتی ما را می‌بینند با خوشحالی خبر از گشایش در زندگی و زیاد شدن رزق و روزی شان می‌دهند. خود من هم اعتقاد زیادی به انگشتر و سنگ دارم. پارسال انگشتر فیروزه‌ای که همیشه دستم بود یک هفته توی مغازه جا گذاشتم و همان یک هفته موتورم را دزدیدند. البته بی‌توجهی من هم بی‌تأثیر نبود اما اگر انگشترم دستم بود شاید این اتفاق نمی‌افتاد.»
اما همه مشتری‌ها دنبال سنگ درمانی یا اعتقاد به خواص و انرژی‌ هرسنگ، سر از این بازار درنمی‌آورند بلکه خیلی‌ها به توصیه‌هایی که در کتب دینی شده سراغ علیرضا و بقیه فروشنده‌ها می‌آیند. او با اشاره به پنج سنگی که زوار شاه عبدالعظیم مشتری آنها هستند، می‌گوید: «عقیق یمن، فیروزه، حدید، دُر و یاقوت پنج سنگی هستند که خواص درمانی و عرفانی دارند. نقره هم سومین فلز گرانبهای دنیا است و اگر از این پنج سنگ روی انگشتر نقره استفاده شود خاصیت درمانی خیلی زیادی به همراه خواهد داشت. البته اینکه از چه رکاب انگشتر استفاده کنید هم خیلی مهم است. مثلاً رکاب‌های دست‌سازی که مهر استادان بنام روی آنها حک شده باشد ارزش خیلی زیاد دارند و به نوعی شناسنامه انگشتر محسوب می‌شوند.»
یکی از انگشترها را نشانم می‌دهد و می‌گوید: «این رکاب انگشتر کار دست استاد فرهاد است، این یکی هم کار استاد احمد ری. استادان رکاب ساز دیگری هم هستند مثل فرهاد ری، مانی شیر خدا، استاد حیدری و استاد شاهرخ. قیمت رکاب‌های دست ساز تا یک میلیون تومان هم می‌رسد. خیلی از زوار 19 فروردین که به شرف الشمس معروف است، انگشترهایشان را برای نوشتن دعای شرف الشمس که پشت نگین حک می‌شود به این راسته می‌آورند. این دعا را به‌نام صاحب انگشتر و مادر او می‌نویسیم.»
پیرمردی با اشتیاق مشغول برانداز کردن انگشترهای ویترین است. هرچند لحظه یک بار هم به انگشترهای دست خودش نگاهی می‌اندازد و آنها را کنار انگشترهای ویترین قرار می‌دهد. همراهش وارد مغازه می‌شوم. انگشترهایش را بیرون می‌کشد و روی میز می‌گذارد: «چقدر می‌ارزند؟ می‌خواهم با چند تا از انگشترهای ویترین عوض کنم.» صاحب مغازه با ذره‌بین، نگین انگشترها را برانداز می‌کند و می‌گوید: «پدر جان این انگشترها قلابی است و سنگ‌شان هم ارزشی ندارند.» پیرمرد از شنیدن این جمله شوکه می‌شود و بر آبا و اجداد پسرانش ناسزا می‌گوید: «هرچی می‌گویم من انگشتر دوست ندارم قبول نمی‌کنند. چند شب قبل این انگشترها را به‌عنوان کادو به من دادند و گفتند سنگ‌شان اصل و گران است. من ساده هم باور کردم و امروز اتفاقی برای عوض کردن آنها به بازار آمدم.» پیرمرد این را می‌گوید و با عصبانیت از مغازه بیرون می‌رود.
این روزها کسی پول برای خرید انگشتر ندارد. اگر هم پولی باشد طبیعی است اول خرج خورد و خوراک و پوشاک شود بعد اگر چیزی ته‌اش باقی ماند سراغ انگشتر فروشی‌ها برود. با این همه بازار انگشتر ری همچنان مشتری خود را دارد. هادی می‌گوید: «اینجا انگشتر دو میلیون تومانی هم داریم. عقیق و یاقوت سرخ با رکاب استاد احمد اما مشتری ندارد. خیلی‌ها دنبال انگشترهای زیر 50 هزار تومان هستند و برای‌شان هم مهم نیست که رکابش نقره اصل باشد یا نه. یک مدت که طلا خیلی بالا رفت همه سراغ نقره آمدند و برای هدیه هم نقره می‌خریدند اما بعد از مدتی وقتی دیدند طلا رشد زیادی دارد، برای اینکه از قافله عقب نباشند دوباره سراغ طلا رفتند. راستش را بخواهید خیلی‌ها که به این راسته می‌آیند فروشنده هستند نه خریدار، بازار حسابی خراب شده.»
در بازار قدیمی ری اگر سراغ قدیمی‌ترین انگشترفروشی را بگیری مغازه آقای طریقت را نشانت می‌دهند. او 32 سال است که در این حرفه فعالیت می‌کند و معتقد است انگشتر به دل و سلیقه است و اگر به دلت بیفتد خب می‌خری: «هنوز هم مشتری‌های قهوه خانه‌ای به ما سر می‌زنند. بیشتر هم انگشترهای دست دوم خرید و فروش می‌کنند اما انگشترهای ما دست اول است. اینجا هم انگشتر و سنگ‌های مختلفی داریم که بنا به سلیقه و دل مشتری پیشنهاد می‌دهیم. در اسناد وکتاب‌های مختلف علمی، انرژی سنگ اثبات شده و مادر همه نگین‌های سنگی عقیق است. انرژی عقیق چشم و نظر و بلا را دور می‌کند و نگین زمرد هم باعث بی‌نیازی می‌شود. یاقوت برای درمان کم خونی و توپاز هم برای دورکردن بلا خوب است. من خواص سنگ‌ها را برای مشتری می‌گویم و آنها هم با توجه به حاجتی که دارند نگین مورد نظر را می‌خرند.»
او درمورد تولید سنگ‌های زینتی و قیمتی می‌گوید: «خوشبختانه در زمینه سنگ و نگین خودکفا هستیم و چینی‌ها هنوز نتوانسته‌اند وارد این بازار شوند. البته سنگ‌هایی مثل زمرد و توپاز از آفریقا وارد می‌شوند.» به‌گفته او گرانترین انگشتری که در این راسته می‌توانید پیدا کنید انگشتر الماس است که بالای 20 میلیون تومان قیمت دارد.
داود دارد برای مشتری‌هایش درمورد نحوه نگهداری از سنگ انگشترها توضیح می‌دهد که وارد مغازه‌اش می‌شوم: «چربی قاتل فیروزه است؛ چون فیروزه سنگ زنده است و نفس می‌کشد و نباید چربی و مواد نفتی به آن بخورد. ما همه جور مشتری داریم. زوج‌هایی که می‌خواهند طلا و جوهرات‌شان را بفروشند از جمله مشتری‌های ثابت ما هستند. به هرحال خیلی از زوج‌ها به خاطر مشکلات اقتصادی سفارش می‌دهند درست عین انگشتر و گردنبند طلایشان را با نقره بسازیم تا اطرافیان متوجه فروش جواهرات‌شان نشوند.»
اذان ظهر از گلدسته حرم بلند می‌شود و خیلی از کسبه بازار با انداختن پارچه روی اجناس دم مغازه به سوی مسجد حرکت می‌کنند. در راه بازگشت نگاهم به دستفروش‌هایی می‌افتد که در بساط‌شان انگشتر هم دارند. انگشترهای قلابی با سنگ‌های پلاستیکی. آنها می‌گویند خیلی‌ها که پول خرید انگشتر واقعی ندارند سراغ ما می‌آیند.